مهار درد بی درمان

مقدمه

بررسی‌های زیادی انجام شده تا مشخص شود، چه ارتباطی بین رژیم غذایی و پیشرفت بیماری MS وجود دارد ، اما تاکنون محققان دلیل قانع‌کننده‌ای مبنی بر وجود ارتباطی بین تغذیه و تشدید یا تعديل سرعت پیشرفت بیماری پیدا نکرده‌اند. به بیان دیگر، نمی‌توان ادعا کرد مصرف یک ماده‌ غذایی خاص، باعث پیشرفت بیشتر بیماری می‌شود و یا بر عکس. این در حالی است که نتایج برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد مبتلايان به MS به دو گروه غذایی اسیدهای چرب ضروری و آنتی‌اکسیدان‌ها نیاز بیشتری دارند. از این رو، استفاده از یک رژیم غذایی سالم و صحیح در بیماران مبتلا به MS نسبت به سایر افراد، اهمیت بیشتری دارد.

مطالعات مختلف نشان مي‌دهد برخورداري از يک رژیم غذایی مناسب به‌ویژه در مراحل ابتدایی بیماری، باعث کند شدن سیر بیماری و کاهش میزان ناتوانی کلی در درازمدت می‌شود. با توجه به اينکه این بیماران به علت کم‌تحرکی ناشی از بیماری و استفاده از کورتن مستعد پوکی استخوان هستند با یک رژیم غذایی مناسب می‌توان از تحميل عارضه‌ پوکی استخوان و تشديد مصايب بيماري MS جلوگیری کرد. تحقیقات حاکی از این واقعیت است که اکثر بیماران MS  در دوران بیماری دچار کاهش یا افزایش غیرطبیعی وزن می‌شوند که هر دو این حالات بر وضع بیمار اثر منفی دارد، بنابراین، با پیروی از تغذیه صحیح می‌توان وزن بیمار را درحد مطلوب حفظ کرد. علاوه بر اين، تغذیه سالم از دو عارضه شایع و مهم MS، یعنی یبوست و عفونت‌های ادراری پیشگیری می‌کند و می‌توان عوارض داروهای مصرفی متعددی را که بیماران ناگزیر از مصرف آن هستند به حداقل رساند . بنابراین، ناگفته پیدا است که تغذیه هرچند در سایر افراد از ارزش و اهمیت خاصی برخوردار است در مبتلايان به ام‌اس ارزش آن صدچندان می شود.

ام اس (MS)

مولتیپل اسکلروز  Encephalomyelitis disseminata: Multiple sclerosis یا تصلب بافت چندگانه که با نام اختصاریِ اِم‌اِس (MS) شناخته می‌شود، که جزی از بیماری های سیستم عصبی شناخته شده است از مصرف آن هستند به حداقل رساند . بنابراین، ناگفته پیدا است که تغذیه هرچند در سایر افراد از ارزش و اهمیت خاصی برخوردار است در مبتلايان به ام‌اس ارزش آن صدچندان می شود.

در بیماری MS ، دستگاه ایمنی به پوشش میلین سلول‌های عصبی حمله کرده و آن‌ها را از بین می برد که منجر به آسیب میلین  شده و بخشی از آن و یا گاه همه آن از روی آکسون جدا شده و زخم‌هایی روی آن باقی می‌ماند که  به اين ضايعات، پلاک یا اسکلروز می‌گویند آسیب وارد آمده به میلین منجر به کاهش سرعت انتقال پیام‌ها در طول اعصاب  می‌شود و گاهی اختلال در انتقال پیام ها رخ می‌دهد. علاوه بر این، خود اعصاب هم تخریب می‌شوند، نام مالتیپل اسکلروز یا تصلب چندگانه به پلاک های متعدد ایجاد شده خصوصا در ماده سفید مغز و نخاع اشاره دارد که عموما از میلین ساخته شده است. ماده سفید حاوی رگ های خونی است که اکسیژن و غذای سیستم عصبی را تامین می کنند. التهاب در MS عموما در میلین و در مادة سفید رخ می دهد و امکان آغاز و دمیلینه شدن (demyelination) ایجاد می شود. در این حالت سلولهای لنفوسیت (TوB) که در ایمنی بدن نقش مهمی بازی می کنند با عبور از سد خونی – مغزی به مغز دسترسی پیدا می کند و به میلین مشابه عاملی مهاجم حمله می کنند. این پدیده منجر به التهاب بیشتر شده و سایر سلولها و فاکتورهای ایمنی مانند سیتوکین‌ها و آنتی‌بادی‌ها را نیز تحریک می‌کند. نشت بیشتر درسد خونی مغزی منجر به اثرات مخرب بیشتری مانند تورم، فعال شدن ماکروفاژها و فعالیت بیشتر سیتوکین ها و پروتئین های مخرب می شود.

در مراحل ابتدایی بیماری، فرآیند ترمیمی به نام   (remyelination) رخ می دهد تا آسیب وارد شده به میلین را با ترمیم و بازسازی آن جبران کند. به همین دلیل است که بیشتر افراد پس از حمله MS یا عود بیماری یک دورة بهبود علائم را سپری می کنند. با این حال میلین دوباره دچار التهاب شده و سلول‌های الیگودندروسیت توانایی ساخت مجدد غلاف میلینی سلولها به طور کامل را ندارند. حمله های مکرر منجر به کاهش بازده میلینه شدن مجدد شده و تاثیر آن را کاهش می دهد و در نتیجه در اطراف آکسون آسیب دیده، پلاکی سخت ایجاد می شود.

تاریخچه شناخت بیماری MS در جهان

تاریخچه شناخت بیماری MS به بیش از یک قرن پیش می­رسد به طوریکه در سال ۱۸۶۸ جان مارتین شارکو که پدر نورولوژی نامیده می­شود، مطالعات و شناخت بیشتری نسبت به این بیماری حاصل کرد و بعد از جنگ جهانی اول به مطالعات و تحقیقات ام­اس  در سطح گسترده­تری پرداخت. در افراد مبتلا به این بیماری (بیماری نورونی سیستم عصبی مرکزی) سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غشای اطراف سلول­های عصبی ( میلین) در مغز، ستون مهره­ها و اعصاب بینایی حمله می­کند. عصب­شناس فرانسوی، ژان مارتین شارکو  (Jean-Martin Charcot) اولین فردی بود که در سال ۱۸۶۸ به مدد گزارش‌های پیشین و با اضافه­کردن مشاهدات آسیب­شناختی و بالینی خود به MS به عنوان یک بیماری مجزا پی­برد. قبل از شارکو، رابرت کارسول، استاد انگلیسی آسیب‌شناسی  و ژان کروویلهر، استاد فرانسوی آناتومی آسیب‌شناختی در سال 1830 همزمان، اما مستقل بسیاری از جزئیات بالینی این بیماری را تشریح کرده و به تصویر درآورده بودند، اما نتوانسته بودند آن را به عنوان یک بیماری مجزا تشخیص دهند.  

 تا کنون علت  بیماری MS به طور دقیق مشخص نشده است، اما تحقیقات نشان داده  مکانیزم اصلی این بیماری آسیب زدن توسط سیستم ایمنی بدن یا اختلال در سلول‌های تولیدکننده غلاف میلین است دلایل ارائه شده در مورد این مکانیزم‌ها شامل عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی مانند عفونت است. این بیماری به‌طور معمول در سنین ۲۰ تا ۵۰ سالگی و در زنان دو برابر مردان اتفاق می‌افتد 

آمار ایران

در دانشکده پزشکی تهران، موضوع MS از سال 1330 در کانون بحث متخصصان مغز و اعصاب قرار گرفت و نشانه­های MS از سال 1331 در ایران شناخته شدند که در آن زمان، تشخیص بیماری به نشانه­های بالینی متکی بود. در سال 1343 نخستین نمونه ابتلا به بیماری MS در اصفهان گزارش شد.

 بنا به اعلام انجمن MS ایران، در حال حاضر ایران بالاترین میزان ابتلا به بیماری  MSرا نسبت به کشورهای منطقه دارد. براساس برآوردهای انجام شده، ١١٠ نفر به ازای هر یکصد هزار نفر جمعیت کشور به این بیماری مبتلا هستند. آمارهای موجود نيز از بیش از 70 هزار بیمار مبتلا به MS در کشور حکايت دارد که در جدول (1) آمار مبتلایان به بیماری به تفکيک استان آورده شده است. 

جدول (1): آمار مبتلابان به بیماری MS به تفکیک استان

            منبع:‌ انجمن MS ايران، 1397

آمار جهان

بیشترین شيوع بيماري در سطح دنيا مربوط به کشور انگلستان است كه بيش از 85 هزار نفر به آن مبتلا هستند. شیوع MS بسته به منطقه جغرافیایی، متفاوت است. این بیماري به طور شایع در اروپا، کانادا، آمریکا، نیوزلند و جنوب استرالیا و به طور کمتر شایع در آسیا دیده می­شود. بالاترین شیوع بیماری در نژاد سفید­پوست است و در نژاد زرد و سیاه شیوع کمتری دارد. این بیماری در ساکنان مناطق اطراف استوا بندرت دیده می‌شود در حالی که با افزایش فاصله از خط استوا و در مناطق معتدله شمالی و جنوبی، نظیر آمریکا، کانادا، اروپای شمالی و استرالیا شیوع آن بیشتر می‌شود. نقشه (1)، شیوع بیماری MS را طي سال 2013 که توسط فدراسیون بین‌المللی MS ارائه شده، نشان مي‌دهد.. براساس آمار اعلامي فدراسيون بين‌المللي MS، تعداد افراد مبتلا به بیماری در سال 2008، 1/2 میلون نفر بوده که تا سال 2013 به تعداد 3/2 میلیون نفر در جهان رسیده است.

نقشه (1): شیوع جهانی ام‌اس در سال 2013

                       منبع: سازمان بهداشت جهانی، 2013

انواع حالات بیماریMS

نیمی از درمان هر بیماری، زمانی است که ابعاد و انواع آن شناخته شده باشد، چراکه در این صورت است می‌توان براساس نوع بیماری، اقدامات درمانی دارویی، تغذیه‌ای و... در دستور کار قرار داد. بیماری MS نیز همچون دیگر بیماری‌ها، دارای انواعی از نوع حاد تا مزمن است و اطلاع از آن‌ها به فرد مبتلا و افراد دیگر با این بیماری کمک می‌کند، بهترین اقدام را انجام دهند. در ادامه، انواع حالات بیماری MS و نشان‌های آن ارائه شده است:

عود کننده – فروکش کننده (Relapsing-Remitting MS: RRMS): متداول‌ترین نوع بیماری MS، عودکننده- فروکش‌کننده یا در اصطلاح علمی RRMS است که بین 65 تا 85 درصد از افراد در ابتدا به این نوع از بیماری مبتلا می‌شوند . در نوع عودکننده-فروکش‌کننده  فرد دچار یکسری حملات شده که متعاقب آن حالت تسکین یا بهبودی ایجاد می‌شود و علائم به طور کلی یا جزی از بین می‌روند تا اینکه حمله دیگری اتفاق می‌افتد (برگشت). بین برگشت حملات ممکن است چند هفته تا چند سال فاصله بیفتد.

در مراحل نخست  RRMS، نشانه‌های بیماری در طول دوران بهبودی به کلی ناپدید می شود، اماپس از چند بار عود بیماری، امکان دارد که بخشی از آسیب میلینی و رشته‌های عصبی بر جای بماند که منجر به بهبود نسبی می‌شود. احتمال ابتلای زنان به این نوع از MS 2 برابر مردان است که در ایران تا 3 برابر نیز افزایش می‌یابد.

پیش رونده - عود کننده (Progressive-Relapsing MS: RRMS): نادرترین نوع MS، پیش‌رونده- عودکننده است که در کمتر از 5 درصد بیماران رخ می‌دهد. در این نوع از MS به طور دائم بر شدت بیماری افزوده می‌شود و تسکین یا حالت بهبود در بیمار وجود ندارد. همچنین عود یا حمله گاهی در بیمار مشاهده می‌شود.

اولیه پیش‌رونده (Primary – Progressive MS: PRMS): نوع اولیه پیش‌روند MS که در اصطلاح علمی PRMS شناخته می‌شود، به نسبت غیرمعمول است که بین 10 تا 20 درصد مبتلایان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این نوع از MS، زوال تدریجی و پیوسته در توانایی فیزیکی فرد از همان آغاز بیماری و نه بعد از حملات مشاهده می‌شود و وضعیت بیماری پیوسته وخیم‌تر می‌شود. این نوع معمولا در افراد سالخورده‌ تر که 40 سال یا بیشتر دارند، تشخیص داده می‌شود. برخلاف MS عودکننده – فروکش‌کننده، مردان و زنان به یک اندازه در معرض ابتلا به این نوع MS هستند.

ثانویه پیش‌رونده (Secondary – Progressive MS: SPMS): آن دسته از افراد که بیماری‌شان با نوع عودکننده- فروکش‌کننده شروع می‌شود، ممکن است وارد مرحله‌ای شوند که حملات به ندرت اتفاق می‌افتد، اما ناتوانی بیشتری برای فرد ایجاد می‌کند که  MS نوع ثانویه پیش‌رونده یا  SPMS نامیده می‌شود. در این نوع از  MS عوارض ایجاد شده پس از عود بیماری کامل برطرف نمی‌شود و میزان ناتوانی همواره افزایش می‌یابد. برای تشخیص پیشرفت بیماری از نوع عودکننده – فروکش‌کننده به این نوع از  MS بیمار باید حداقل به مدت 6 ماه دچار وخامت پیوسته بیماری  شده باشد. به طور متوسط 50 درصد بیماران مبتلا به نوع عودکننده- فروکش‌کننده طی 10 سال پس از تشخیص بیماری به نوع ثانویه پیش‌رونده تغییر می‌کنند.

علائم بیماری

پیشتر گفته شد که این بیماری حمله سیستم ایمنی بدن به اعصاب است که منجر به التهاب می‌شود. حال با توجه به اینکه ، التهاب خودایمنی ممکن است تقریبا در هرجای سیستم عصبی مرکزی، به غلاف میلین اکسون‌‌ها حمله کند، موقعیت و شدت هر حمله می‌ ‌تواند متفاوت باشد، بنابراین، علائم حمله  MS می‌‌تواند بین بیماران کاملا متفاوت باشد و در هر جای بدن پدیدار شود. اولین علامت معمول حملات MS، تغییر در ادراک حسی است. افراد مبتلا به MS اغلب از حملات متناوبی رنج می‌‌برند که  به‌صورت دوره‌ای علائم آن تخفیف می‌‌یابد. حمله‌‌های MS می‌‌تواند برای ماه‌‌ها به طول انجامد و پس از آن یک دوره فروکش مشاهده می شود؛ البته بیماری در برخی افراد ممکن است بدون وجود دوره‌های فروکش، به‌طور مداوم بدتر شود.

تغذیه در بیماران MS

تغذیه و عادات غذایی در بیماران مبتلا به MS به طور وسیع مورد مطالعه قرار گرفته است. برخی از مطالعات نشان داده‌‌اند بسیاری از بیماران MS از سوء‌تغذیه رنج می‌برند. سوء تغذیه شرایطی است که در آن مواد مغذی کافی برای حفظ عملکرد سالم بدن وجود ندارد و در اثر رژیم غذایی نامناسب و ناکافی ایجاد می‌شود.

در بیماران MS سوء‌تغذیه با آسیب به سیستم ایمنی ارتباط تنگاتنگی دارد، چراکه بر عملکرد ذهنی و قدرت عضلات تنفسی اثر می‌گذارد. این عوامل باعث تشدید علائم MS از قبیل ضعف عضلانی، خستگی و اسپاسم عضلانی می‌شود. همچنین کاهش وزن و لاغری مفرط معمولا در بیماران مبتلا به MS مشاهده می‌شود. اختلال در بلع، بی‌اشتهایی، خستگی، ضعف و مصرف داروها عوامل بروز کاهش وزن در بیماران مبتلا به MS هستند. علاوه بر این، اضافه وزن و چاقی نیز در بیماران مبتلا به MS گزارش شده است. استفاده از داروهای استروئیدی و ضدافسردگی، کم‌تحرکی و داشتن یک زندگی روزمره غیرفعال از عوامل بروز چاقی در بیماران است. چاقی باعث تشدید خستگی، افزایش بروز عوارضی مثل زخم فشاری، تشکیل لخته‌های خونی(ترومبوز) و بدتر شدن ناتوانی به وجود آمده، می شود.

مواد غذایی مفید در ام‌اس

رژیم غذایی مناسب باعث کند شدن سیر بیماری و کاهش میزان ناتوانی کلی در درازمدت می‌شود. استفاده از رژیم غذایی مناسب باعث کاهش نشانه‌های شایع بیماری مثل یبوست، خستگی، افسردگی، ناتوانی در انجام فعالیت روزمره، اسپاسم و بی‌حسی م‌شود.در جدول (1) به طور خلاصه مواد غذایی مفید در رژیم غذایی بیماران درگیر با MS ارائه شده است که در ادامه به تفصیل به آن پرداخته خواهد شد.

                                                    جدول (2) مواد غذای مفید در رژیم غذایی بیماران MS

اسیدهای چرب غیراشباع

اسیدهای چرب ضروری، چربی‌هایی هستند که بدن به تنهایی قادر به تولید آن‌ها نیست، اما برای سالم ماندن به آن‌‌ها نیاز دارد. این اسیدهای چرب جزو چربی‌‌های اشباع نشده‌اند که برای بدن بسیار مفید هستند.

یکی از پرمصرف‌ترین اسیدهای چرب موجود، اسیدهای چرب اسید لینولئیک است. به این اسیدهای چرب، امگا 6 گفته می‌‌شود. گروه دیگر از این اسیدهای چرب ضروری متعلق به امگا 3 است. نتایج پژوهش‌‌ها نشان می‌دهد اسیدهای چرب امگا 6 و امگا 3 خواص ضدالتهابی دارند و به بهبود وضعیت بیماران مبتلا به MS کمک می‌کنند. اسید چرب امگا3 باعث بلوکه شدن ایکوزانوئیدهای التهابی و افزایش ایکوزانوئیدهای التهابی و افزایش ایکوزانوئیدهای غیرالتهابی که از خانواده عوامل شبه‌هورمونی است). اسیدهای چرب غیراشباع به عنوان یک جزء مهم در ساختن سیستم عصبی و میلین (غلاف دور رشته‌های عصبی که در MS دچار آسیب می‌شوند) است. همچنین اسیدهای چرب غیراشباع به تنظیم فشارخون بدن کمک می‌کنند، باعث بهبود خون‌رسانی به‌خصوص خون‌رسانی از طریق عروق کوچک می‌شوند از تجمع گلبول‌های قرمز جلوگیری می‌کنند و بر جذب ویتامین‌های محلول در چربی شامل ویتامین‌های A, D, E, K کمک می‌کنند.

جدول (3) دسته بندی مواد غذای حاوی امگا 3 و امگا 6

آنتی‌اکسیدان‌ها

آنتی‌اکسیدان ماده‌ای است که با دادن یکی از مولکول‌های خود برای ساختن رادیکال آزاد ثابت از تخریب سلولی جلوگیری می‌کند و در فرایندهای شیمیایی که در بدن انرژی تولید می‌کنند برای انجام وظیفه‌ خود از اسیدهای چرب ضروری استفاده می‌کند. این فرایندها در عین حال باعث تولید عناصری می‌شود که رادیکال‌های آزاد نامیده می‌شوند. رادیکال‌های آزاد همچنین بر اثر قرار گرفتن در معرض اشعه‌های ماورای بنفش و آلودگی شهرها تولید می‌شوند. این مولکول‌های مضر به بافت‌های سلولی آسیب می‌رساند و در این بین میلین نیز از این آسیب‌ها در امان نمی‌ماند.

آﺳـﯿﺐ‌ﭘﺬﯾﺮي ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺼﺒﯽ ﻣﺮﮐـﺰي ﻧـﺴﺒﺖ ﺑـﻪ اﺳـﺘﺮس اﮐـﺴﯿﺪاﺗﯿﻮ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻ اﺳﺖ، زﯾﺮا ﻣﺼﺮف اﮐﺴﯿﮋن ﻣﻐﺰ، زﯾﺎد و ﻣﺤﺘﻮاي ﭼﺮﺑـﯽ آن ﺑﺎﻻ اﺳﺖ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺳﻄح پایین آﻧﺘﯽ‌اﮐﺴﯿﺪانیﻧـﺴﺒﺖ به دﯾﮕﺮ ﺑﺎﻓﺖ‌ﻫﺎ دارد و باعث می‌شود رادﯾﮑﺎﻟ‌‌ﻬﺎي آزاد ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زیادی در MS تولید شود که ﺳـﺒﺐ آﺳـﯿﺐ اﮐﺴﯿﺪاﺗﯿﻮ ﺑﻪ ﻟﯿﭙﯿﺪﻫﺎي ﻏﺸﺎﯾﯽپـﺮوﺗﺌﯿﻦ‌ﻫـﺎ و DNA ﺳـﻠﻮﻟ‌‌‌‌ﻬﺎ در فراد مبتلا به MS می‌ﺷود همچنین مشاهده شده است ﮐـﻪ رادﯾﮑﺎﻟ‌‌ﻬﺎي آزاد ﺑﺮاي ﻋﻤﻞ ﻓﺎﮔﻮﺳـﺘﯿﻮز ﻣﺎﮐﺮوﻓﺎژﻫـﺎي رو ﻣﯿﻠـﯿﻦ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ. از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ آﻧﺘﯽ‌اﮐﺴﯿﺪان‌ﻫﺎ ﻣﺎﻧﻊ از اﮐﺴﯿﺪ ﺷﺪن اﺳﯿﺪﻫﺎي ﭼﺮب ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﺴﻔﻮﻟﯿﭙﯿﺪﻫﺎي ﻏﺸﺎﯾﯽ ﺗﻮﺳـﻂ رادﯾﮑﺎﻟ‌ﻬـﺎي آزاد و ﺳﺒﺐ ﺣﻔﻆ ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ ﻣﯿﻠﯿﻦ ﻣﯽ‌ﺷﻮﻧﺪ، ﻧﻘﺶ ﻣﻬـﻢ و ﺣﯿـﺎﺗﯽ در ﮐﺎﻫﺶ علائم MS دارند.

به عنوان یک نتیجه، مصرف مقادیر مناسب آنتی‌اکسیدان‌ها مانند ویتامین‌های C و  Aو E، لیپوئیک اسید، کوآنزیم Q10، سلنیوم، منیزیم و بتاکاروتن‌ها از طریق رژیم غذایی یا مکمل‌ها می‌تواند یک ابزار امیدوار کننده برای کاهش خطر و کاهش پیشرفت بیماری باشد.

آب یونیزه قلیایی

آب یونیزه قلیایی به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی، می‌تواند با خنثی  کردن رادیکال‌های آزاد موجود در بدن به بیماران درگیر با MS کمک شایانی کند.

افراد مبتلا به MS به علت کم‌تحرکی و استفاده از کورتن، مستعد پوکی استخوان هستند. آب یونیزه قلیایی به علت یون کلسیم افزوده شده به آن می‌تواند کلسیم مورد نیاز بدن را تامین کرده و به این وسیله مانع از حذف کلسیم از بافت استخوان جهت تامین کلسیم شود و در نتیجه از پوکی استخوان جلوگیری کند.

اسپاسم عضلانی و منقبض شدن ماهیچه‌ها در بیماری MS، تحرک و گاهی انجام فعالیت‌های روزانه را برای افراد مبتلا بسیار دشوار و دردناک می‌کند. آب یونیزه قلیایی با قدرت جذب بالا و pH قلیایی، اسید لاکتیک موجود در عضلات را که به انقباض آن‌ها می انجامد، خنثی کرده و با تسریع جریان خون باعث بهبود علائم اسپاسم شده و درد بیماران را تا حدی کاهش می دهد.

نوشیدن آب یونیزه قلیایی به میزان کافی در  طول روز برای پیشگیری از یبوست و کاهش خطر عفونت های مثانه در بیماران مبتلا به MS توصیه می شود. نوشیدن 2-3 لیتر آب یونیزه در روز سفارش شده است و با توجه به سبک بودن، امکان نوشیدن این مقدار آب در روز برای بیمار ممکن است . همچنین اثرات آب یونیزه قلیایی در بهبود و درمان یبوست مشاهده شده است.

ویتامین  B12

آزمایشات نشان داده است میزان ویتامین B12 در مایع مغزی- نخاعی بیماران  MSکم است. ویتامین B12 وظیفه نگهداری از غلاف میلین را برعهده دارد و کمبود این ویتامین باعث تخریب غلاف میلین  می‌شود. اگر کمبود جدی باشد، تخریب مغز روی می‌دهد و علائم ام‌اس مشاهده می‌شود. البته توصیه می‌شود از هیدروکسی کوبالامین که فرمی از B12 استT استفاده شودT زیرا قدرت جذب بالاتری نسبت به سیانوکوبالامین دارد.

D3

ویتامین D3 در بهبود رت های دمینه شده موثر است و باعث افزایش روند دمیناسیون می شود. وجود حد مطلوب ویتامین D3 در بدن باعث جلوگیری از تخریب میلین می شود. همچنین باعث بازسازی میلین هایی که در معرض رادیکال های آزاد قرار گرفته‌اند، می شود. ویتامین دی موجود در بدن هم به متابولیسم و هم کامل شدن غضروف و استخوان کمک می‌کند. این ویتامین یک فاکتور مهم ضدالتهاب و ضد فعالیت‌های نابه‌جای ایمنی (ضد اتومیون) است.

رژیم غذایی نامناسب، یک عامل خطر برایMS

در مطالعات مختلف، رژیم غذایی نامناسب به عنوان یکی از عوامل خطر بروز MS و تشدید علائم آن معرفی شده است. در مطالعه‌ای که حدود 50 سال پیش در بیماران MS انجام شد، مصرف اسیدهای چرب اشباع شده به‌خصوص چربی‌های حیوانی به عنوان مهم‌ترین عامل بروز و تشدیدکننده بیماری MS معرفی  شد. اسیدهای چرب اشباع، چربی‌هایی هستند که به طور معمول در دمای اتاق به شکل جامد هستند و معمولا منشا حیوانی دارند و در موادی مثل گوشت‌های چربی‌دار، پوست مرغ، کره حیوانی، خامه، پنیرخامه‌ای و فراورده‌های حاوی شیر کامل وجود دارند. منابع گیاهی چربی‌های اشباع نیز شامل روغن نارگیل، روغن خرما و کره کاکائو است.

همچنین در برخی از مطالعات، مصرف بیش از حد شکر و شیرینی‌جات، الکل، غذاهای گوشتی کبابی، قهوه و چای به عنوان عوامل بروز و تشدید MS معرفی شده‌اند؛ البته هنوز مطالعه دقیقی مبنی بر میزان تاثیر این غذاها بر MS انجام نشده است.

علاوه بر موارد فوق، مواد غذایی مصنوعی از عوامل بروز یا تشدید MS نیز شناسایی شده‌اند.منظور از مواد غذایی مصنوعی، افزودنی‌هایی غذایی هستند که طی مراحل آماده‌سازی و فرآیند به منظور بهبود ظاهر، بافت، رنگ، بو، مزه، بازارپسندی و زمان ماندگاری به مواد غذایی اضافه می‌شوند.

آسپارتام به عنوان یکی از مواد غذایی مصنوعی معرفی شده است. آسپارتام از اسید اسپاستیک تشکیل شده و یک مولکول فنیل آلانین به صورت مصنوعی با یک گروه متیل پیوند دارد. متانول چیزی است که طعم آسپارتام را شیرین می‌کند. پیوند نگه داشتن گروه متیل به فنیل آلانین به راحتی در دمای بالاتر از 85 درجه شکسته می‌شود. پس از جدا شدن متانول می‌تواند در داخل هر سلول بدن حرکت کند. در بعضی از سلول‌ها (مانند کبد و سلول‌های قلب)، آن را می‌تواند به فرمالدئید، سمی تبدیل شود که می‌تواند موانع خون و مغز را منتقل کند. الکل دهيدروژناز يک آنزيم است که متانول را در سيتوپلاسم سلول به فرمالدئيد تبديل می‌کند. با این وجود مصرف آسپارتام در متانول سمی است و فرمالدئید در داخل سلول‌های مغز و در سراسر بدن باعث تخریب سیستم عصبی، بافت مغزی و سیستم ایمنی بدن می‌شود.

کلام آخر

تاکنون درمان قطعی براي MS پیدا نشده و تنها برخی داروها جهت بهبود علائم و کند  کردن سیر بیماري در دسترس است. در درمان MS دو هدف اصلی مدنظر است؛ اول ممانعت از پیشرفت بیماري (کنترل بیماری) که براي این منظور از کورتون­ها استفاده می­شود تا میزان التهاب کاهش یابد و دوم ترمیم آسیب­هاي ایجاد شده با روش­هایی مانند سلول درمانی که از میان انواع سلول­ها، سلول‌هاي بنیادي عصبی از اهمیت ویژه­اي برخوردارند و باعث تحریک رمیلیناسیون و کاهش آسیب آکسونی می­شوند.

در چند دهه اخیر، بیماری MS در ایران مانند برخی نقاط دنیا شیوع چشمگیری داشته و در حال گسترش است. تاکنون پژوهش­های وسیعی درباره چگونگی کنترل و درمان این بیماری مانند ساخت انواع داروهای شیمیایی، مصرف داروهای طب سنتی، زنبوردرمانی، کاردرمانی، اصلاح رژیم غذایی، فیزیوتراپی و به‌کارگیری انواع ورزش­ها مثل ورزش یوگا انجام شده­اند.

براساس مطالعه­ای که در مورد تاثیرپذیری تمرینات یوگا بر بیماران مبتلا به MS صورت گرفته، می­توان نتیجه گرفت که این ورزش موجب بهبود قابل ملاحظه­ای در انعطاف‌پذيری، استقامت عملکردی و قدرت دست بیماران شده و با بهبود این عوامل از طریق تمرینات یوگا می­توان در تسهیل کارهای روزانه به آن­ها کمک کرد و از ناتوان شدن روزافزون و سریع­تر بیماران جلوگیری  کرد. علاوه بر این، بالا بردن ارتقای درک، برگزاری کلاس­های آموزشی و تکنیک معنادرمانی با افزایش مسئولیت­پذیري، دگرگونی باورهاي این بیماران درباره زندگی و افزایش امید به زندگی منجر به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به MS در ابعاد جسمانی و روانی می­شود. همچنین  خنده‌درمانی باعث کاهش خستگی و افسردگی بیماران مبتلا به ام­اس شده است. استفاده از خنده به عنوان یک روش ساده، کم‌هزینه و غیر تهاجمی می­تواند برای این بیماران به‌کار رود. روش­های ماساژدرمانی در بهبود خواب و تمرینات هوازی برای استقامت راه رفتن روی بیماران اثرات مثبت داشته و به­کار گرفته شده است.

در حال حاضر عوامل محیطی، به ویژه رژیم غذایی، نقش مهمی در  پیش‌روی این بیماری دژنراتیو  ایفا می‌کنند. رژیم غذایی پالئویی که شامل غذاهای ارگانیک و کامل از جمله گوشت‌ ماکیان،نان سبوس‌دار ، سبزیجات، غذاهای غنی شده و آجیل است با مواد مغذی که از سیستم عصبی و سیستم ایمنی محافظت می‌کند، بسته بندی می‌شود. رژیم غذایی پاستوریزه دارای ویتامین B، ید، و اسیدهای چرب امگا6 و3EPA) و (DHA مبتنی بر حیوانات هستند که از عملکرد میتوکندری و رشد و ترمیم میلین حمایت می کنند.