همه می‌دانیم ایران از بلا‌خیز‌ترین کشورهای دنیا است، گاهی زلزله، گاهی سیل و این اواخر هم حمله ملخ‌های صحرایی که به تحمیل خسارات شدید به مردم مناطقی از استان‌های جنوبی و غربی کشور منجر شد تا علاوه‌بر نابسامانی‌ها و کمبودهای فراوان، هجوم ملخ‌ها هم مصیبت‌‌های‌شان را کامل کند.
ملخ‌ها هنگامی آفت تلقی می‌شوند که رفتار آنها به حالت طغیان در‌آید، افزایش میزان بارندگی سالیانه پس از یک دوره خشکسالی موجب تحریک تولیدمثل ملخ‌ها و افزایش سریع آنها می‌شود. این جمعیت برای پیداکردن غذا دست به مهاجرت دسته‌جمعی می‌زنند و در حالت طغیان تمامی گیاهان زراعی، مرتعی و انواع درختان مثمر و غیرمثمر را کاملا از بین می‌برند.
20 فروردین 1398، حمید دولتی مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان: برای مقابله با موج جدید حمله ملخ‌های صحرایی به مزارع کشاورزی این استان نیاز به تخصیص اعتبارات ملی و استانی بموقع است [1]:
«وی با بیان اینکه در هرمزگان ملخ‌ها از آسمان می‌ریزند بیان داشت: برای سم‌پاشی نیاز به لباس‌های مخصوص است که در این زمینه نیز برای تامین 100دست البسه ضد سم (مواد شیمیایی) به طور کتبی از نیروهای مسلح مستقر در این استان درخواست کمک کرده‌ایم که تا این لحظه پاسخی دریافت نکرده‌ایم.
دولتی بیان کرد: از آنجا که دسته‌های ملخ در مسیر باد حرکت می‌کنند امروز شاهد ریزش انبوه آنها در جزیره قشم بودیم.
وی تاکید کرد: همه اینها نشان از حمله گسترده ملخ‌های صحرایی بالدار در هفته‌های آینده (تا خردادماه ) دارد که اگر از سازمان جهاد کشاورزی در زمینه مبارزه با آنها حمایت و پشتیبانی لازم صورت نگیرد، شاهد نتایج ناخوشایندی از جمله نابودی هزاران هکتار زمین کشاورزی در این استان و حتی استان‌های همجوار خواهیم بود.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان ادامه داد: با وجود دسته‌های ملخ صحرایی در شرق، غرب و حتی مرکز این استان از جمله قشم متاسفانه به دلیل مشکلات اعتباری (برای تامین تجهیزات ترابری و جاری) عملیات مبارزه و پاکسازی در اراضی آلوده به این آفت به کندی پیش می‌رود. وی با اشاره به اخطار بهمن‌ماه سال گذشته از سوی سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در زمینه گسترده‌تر شدن محل فرود دسته‌های ملخ مهاجر در هرمزگان بیان داشت: ردیابی این آفت بایستی به‌صورت جدی در دستور کار کلیه ارگان‌ها و نهادها از جمله منابع طبیعی و آبخیزداری قرار گیرد که تاکنون چنین چیزی نبوده است.»
24 فروردین 1398، حمید دولتی، مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان هرمزگان با بیان اینکه ملخ‌ها تهدیدی جدی برای امنیت غذایی کشور هستند، هشدار داد [2]:
«پیش‌بینی می‌شود موج جدیدی با تراکم ۵ تا ۱۰ برابری به کشور هجوم بیاورند، با توجه به اینکه دستجات، پروازی هستند، به عمق استان نفوذ خواهند کرد که این امر یک اخطار بزرگ برای کل کشور است.»
24 فروردین 1398، مجید فرخی مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان گفت [3]:
«موج اول ملخ دریایی از ۸ بهمن ماه سال ۹۷ وارد استان کرمان شد. با توجه به اینکه کشور عربستان مبارزه را به‌طور اصولی انجام نداده و جهت وزش باد نیز به سمت شرق کشور است؛ در نتیجه موج دوم قطعا وارد منطقه جازموریان خواهد شد.
مجید فرخی ادامه داد: ملخ‌های که در موج اول وارد کشور شدند در حالت جفت‌گیری و تخم‌ریزی در دشت جازموریان هستند که در اواخر اردیبهشت‌ماه این تخم‌ها به حالت طغیانی تبدیل خواهند شد.
وی ادامه داد: جازموریان یکی از کانون‌های ملخ‌خیز ایران است و از سالیان گذشته در این منطقه تخم ملخ وجود داشته که به محض ایجاد شرایط مناسب، ملخ‌ها تکثیر می‌شوند. با توجه به اینکه در این منطقه علاوه‌بر ملخ‌های دریایی، ملخ‌های بومی نیز وجود دارد، شرایط مبارزه سخت‌تر است.»
31 فروردین 1398، حیدر زورقی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان: برخلاف پیگیری مکرر، تامین اعتبار جهت مبارزه با ملخ صحرایی از سوی مسولان صورت نگرفته است [4]:
«وی افزود: دسته‌های پر تراکم این ملخ‌ها هر نوع سرسبزی اعم از علوفه، غلات، صیفی‌جات و حتی علف‌های هرز را که در مسیر خود ببینند مورد هجوم قرار داده و از بین می‌برند. زورقی به منظور مبارزه بهنگام با ملخ صحرایی مهاجر، خواستار احداث باندهای پروازی بیشتر جهت هواپیمای سم‌پاش در مجاورت با استان هرمزگان و محدوده جازموریان و تخیصص اعتبار لازم جهت تداوم مبارزه با این آفت خطرناک شد.»
3 اردیبهشت 1398، محمدرضا درگاهی رئیس سازمان حفظ نباتات کشور در نشست خبری امروز با بیان اینکه ملخ‌های صحرایی آفت‌هایی خطرناک و همه‌چیز خوار هستند و کانون اصلی آنها شمال و شرق آفریقاست، ادامه داد [5]:
«این ملخ‌ها 30 درصد اراضی دنیا را در اختیار دارند و زمانی که غذایشان کم شود به دیگر کشورها از جمله ایران حمله‌ور می‌شوند، ملخ‌هایی که به ایران حمله می‌کنند به‌طور معمول از شمال آفریقا به شبه‌جزیره عربستان رفته و از آنجا به ایران می‌آیند. درگاهی تاکید کرد: این سطح از حمله ملخ‌ها به کشور در 40 سال گذشته بی‌سابقه بوده است و ما در سال‌های پیش تنها در سطحی بالغ بر 2 تا 3 هزار هکتار برخورد داشتیم که اکنون به 51 هزار هکتار رسیده که این رقم باید تا 200 هزار هکتار افزایش یابد.»
8 اردیبهشت 1398، علی‌مراد سرافرازی معاون کنترل آفات سازمان حفظ نباتات کشور شامگاه شنبه پس از بازدید از عملیات مبارزه با ملخ‌های صحرایی در مرتع جازموریان در جنوب استان کرمان اعلام کرد [6]:
«درحال‌حاضر حدود 200 هزار هکتار از زمین‌های کشور در 6 استان به آفت ملخ صحرایی آلوده و مبارزه در سطح 50 هزار هکتار از این زمین‌ها انجام شده است. مبارزه با ملخ صحرایی بسیج همه دستگاه‌ها را می‌طلبد و نیاز داریم که بیش از این کمک شود و آنچه که امروز من در جازموریان مشاهده کردم، جمعیت بسیار بالای ملخ‌های صحرایی است. جنوب کرمان، یک منبع غذایی برای ملخ‌ها به‌شمار می‌رود و اگر مسئولان نتوانند از پس کنترل این حشرات برآیند، بیش از چهارونیم میلیون تن انواع محصولات کشاورزی این استان در خطر نابودی قرار خواهد گرفت.»
9 اردیبهشت 1398، خبرگزاری آنا: حمله ملخ‌ها در دسته‌های متراکم ۵۰ میلیونی قادر است روزانه ۱۰۰ تن پوشش گیاهی را از بین ببرد و دسته‌های بزرگ‌تر که قدرت ویرانگری بیشتری دارد، ما را به یاد فیلم‌های ترسناک می‌اندازد فقط باید دعا کنیم تا ملخ‌ها جهش‌یافته و آدم‌خوار نباشند! [7]:
«در این بین مسئولان اجرایی در برخی موارد به‌جای سرعت عمل و انجام کارها به‌صورت جهادی به اظهارات ضدونقیض، فرار از پاسخگویی و بیانات کلی اکتفا می‌کنند. به‌عنوان مثال بیان اظهارات یکی از استانداران جنوبی در جلسه اداری استان چه کمکی به حل مساله خواهد کرد؟ اظهاراتی خنثی و کلی که به جای انجام وظیفه بیشتر جنبه از سر باز کردن و رفع تکلیف دارد.
این مقام مسئول پس از لزوم برخورداری نیروها از آمادگی لازم ابراز امیدواری کرد که اگر با کمبود نیرو مواجه شدیم از دیگر دستگاه‌ها کمک می‌گیریم و اگر باز هم با کمبود نیرو مواجه شدیم از بسیج کمک خواهیم گرفت، سپس دوباره ابراز امید کرد که باید سوخت هواپیماها تامین شود! یا یکی دیگر از مسئولان محلی گفت که در کانون اصلی این آفت (ملخ)، اقدامات پیشگیرانه صورت نگرفته است و عربستان درباره مبارزه با ملخ‌های صحرایی شیطنت به خرج داده است.
در واقع بعضی مدیران منطقه‌ای به جای تدبیر مناسب و اقدامات پیشگیرانه و اختصاص منابع لازم برای سم‌پاشی و سرعت عمل مناسب با توجه به گستردگی هجوم، نوعی فرار به جلو را در دستور کار قرار دادنده‌اند.
در این میان برخی مسئولان هم سخنان ضد‌و‌نقیضی گفتند به نحوی که مخاطبان و کشاورزان شهرهای ملخ‌زده تکلیف خود را نمی‌دانند که بالاخره هجوم ملخ‌ها تا چه حد خطرناک و جدی است. درحالی‌که یکی از مسئولان سازمان حفظ نباتات بر حساس بودن شرایط تاکید می‌کند و می‌گوید موج دوم هجوم ملخ‌ها در راه است و در اردیبهشت‌ماه امسال تعداد آنها ۵ تا ۱۰ برابر می‌شود، برخی مسئولان، مردم را به خونسردی دعوت و اظهار می‌کنند این آفت حادثه عجیبی نیست.»
منابع:
[1]: خبرگزاری ایرنا، 20 فروردین 1398، مقابله با حمله ملخ‌های صحرایی نیاز به پشتیبانی مالی دارد
[2] و [3]: شفقنا، 24 فروردین 1398، حمله ملخ‌ها به استان‌های جنوبی
[4]: ایسنا، 31 فروردین 1398، تالاب جازموریان؛ در خطر حمله ملخ‌های صحرایی
[5]: تسنیم، 3 اردیبهشت 1398، فائو احتمال عمدی بودن حمله ملخ‌ها به ایران را بررسی می‌کند
[6]: عصر ایران، 8 اردیبهشت 1398، ملخ‌های صحرایی 200 هزار هکتار از زمین‌های کشور را آلوده کردند
[7]: خبرگزاری آنا، 9 اردیبهشت 1398، ستاد بحران و مسئولانی که حوادث طبیعی را جدی نمی‌گیرن