دیابت؛ دانستنی‌هایی درباره آن

23 آبانماه (14 نوامبر)؛ روز جهانی دیابت

• دیابت یک عارضه ناشى از اختلال در تولید و یا عملکرد انسولین در بدن است.
• انسولین هورمون یا ماده‌اى است که در لوزالمعده (پانکراس) تولید مى‌شود و سلول‌ها را قادر مى‌سازد تا گلوکز را از خون بگیرد و براى تولید انرژى استفاده کنند.

نامگذاری روز جهانی دیابت

• چهاردهم نوامبر، سالگرد تولد «فردریک بانتینگ» کاشف انسولین، اولین‌بار در سال 1991 با همکاری بنیاد بین‌المللی دیابت  (IDF)و سازمان جهانی بهداشت (WHO) به‌عنوان روز جهانی دیابت نامگذاری شده است.
• هدف از نامگذاری چنین روزی افزایش آگاهی عمومی در ارتباط با علل، عوارض، پیشگیری و درمان این پدیده روزافزون است.
• مجمع عمومی سازمان ملل در 20 دسامبر 2006 با تصویب قطعنامه برجسته و منحصربه‌فرد، دیابت را «یک بیماری مزمن و ناتوان‌کننده با هزینه‌های هنگفت» معرفی کرد که خانواده‌ها، دولت‌ها و کل جهان با آن مواجه است.
• بر اساس قطعنامه سازمان ملل، چهاردهم نوامبر (23 آبان‌ماه) روز جهانی دیابت اعلام شد.

نماد روز جهانی دیابت

• براي اعلام تصويب روز جهاني ديابت از سوي سازمان ملل و نيز براي تاكيد بر مبارزه براي پيشگيري از ديابت، استفاده از يك دايره به‌عنوان نشان «همه با هم براي ديابت»، تصويب شد.
•  دايره يك نمادِ ساده است كه به راحتي مي‌‌توان آن را پذيرفت و استفاده كرد.
• در تمامِ فرهنگ‌ها دايره، نشـانه زندگي و سلامتي است و معني اين نماد نيز اين است كه فشارهاي سخت و شديد، نتيجه مثبت دارد.
• رنگ آبي، تجسم آسمان است كه همه ملت‌ها را متحد مي‌كند (رنگ پرچم سازمان ملل نيز آبي است).
• دايره آبي ديابت، نشان اتحاد جهاني براي مبارزه عليه ديابت است.

انواع دیابت

1. دیابت وابسته به انسولین یا نوع یک:

• در این نوع بیماری دیابت، بیمار یا مقدار کمی انسولین تولید می‌کند و یا اصلا تولید انسولین ندارد و در نتیجه فقدان انسولین، کنترل قندخون غیرممکن است.
• معمولا این نوع دیابت قبل از 40 سالگی بروز می‌2کند.
• اوج میزان وقوع آن در حدود 14 سالگی است.

2. دیابت غیروابسته به انسولین یا نوع دو:

• در این نوع بیماری دیابت، لوزالمعده انسولین تولید می‌کند اما نه به اندازه‌ای که قندخون را تنظیم کند و از طرف دیگر سلول‌های بدن در برابر انسولین مقاومت نشان می‌دهند.
• این نوع دیابت معمولا در افراد بالای 40 سال بروز می‌کند.

3. دیابت دوران بارداری:

• دیابت حاملگی معمولا بین هفته‌های 24 و 28 بارداری ظاهر می‌شود و عموما پس از زایمان از بین می‌رود.
• چون در همه انواع دیابت، میزان قند یا گلوکز خون بسیار بالا می‌رود علائم و نتایج همه آنها یکسان است.

علائم و نشانه‌های بیماری دیابت

• در مراحل ابتدایی ممکن است دیابت بدون علامت باشد.
• بسیاری از بیماران به‌طور اتفاقی در یک آزمایش یا در حین غربالگری شناسایی می‌شوند.
• با بالاتررفتن قندخون، علائم دیابت آشکارتر می‌شوند.
• پرادراری، پرنوشی، پرخوری، کاهش وزن با وجود اشتهای زیاد، خستگی و تاری دید از علایم اولیه شایع دیابت است.
• بسیاری از بیماران در هنگام تشخیص بیماری چندین سال دیابت داشته‌اند و حتی دچار عوارض دیابت شده‌اند.
• درکودکان دچاردیابت نوع یک، علایم معمولا ناگهانی بارز می‌شوند.
• این افراد معمولا قبلا سالم بوده و چاق نبوده‌اند.
• در بزرگسالان این علایم معمولا تدریجی‌تر بارز می‌شوند.
• عارضه کتواسیدوز می‌تواند به‌عنوان علامت شروع‌کننده بیماری هم در دیابت نوع یک بارز شود.
• در دیابت نوع دو معمولا فرد تا سال‌ها بدون علامت است.
• علایم معمولا خفیف هستند و به‌طور تدریجی بدتر می‌شوند.
• در نهایت فرد دچار خستگی مفرط و تاری دید شده و ممکن است دچار دهیدراتاسیون شود.

 چه کسانی به دیابت مبتلا می‌شوند؟

• همه افراد ممکن است به دیابت نوع دوم دچار شوند.
• بااین‌وجود، عواملی وجود دارد که ممکن است شما را در خطر بیشتر ابتلا به بیماری قرار دهد. این عوامل عبارتند از:

• تجمع چربی در اطراف کمر و معده
• کم‌تحرکی و انجام ندادن حرکات ورزشی
• وزن بیش‌ازحد
• سن بالای 45 سال
• سابقه دیابت نوع دوم در خانواده
• ابتلا به دیابت حاملگی
• فشار خون بالا
• تری گلیسیرید بالا
• پایین بودن تجمع لیپوپروتئین و کلسترول (پایین‌تر از 35)

توصیه‌هایی برای پیشگیری از دیابت

• افزایش فعالیت بدنی
• مصرف مقادیر فراوانی فیبر
• ارتقای مصرف غلات کامل
• کاهش دادن وزن اضافی
• پرهیز از رژیم غذایی محدود و زودگذر
• اصلاح الگوی غذایی و انتخاب غذاهای سالم‌تر

پیشگیری از دیابت نوع ۲ نیز خانواده را درگیر می‌کند:

• کاهش عوامل خطر بیماری دیابت از طریق داشتن شیوه زندگی سالم، در خانه آغاز می‌شود.
• وقتی اعضاء خانواده با هم غذای سالم می‌خورند و ورزش می‌کنند، همه اعضاء خانواده سود می‌برند و تشویق به انجام رفتارهایی می‌شوند که به پیشگیری از بیماری دیابت کمک می‌کند.
• اگردر خانواده‌تان دیابت وجود دارد، عوامل خطر و علائم هشداردهنده را یاد بگیرید و مراقب باشید برای پیشگیری از بروز دیابت و عوارض آن چه می‌توانید بکنید.

• خانواده‌ها نیاز دارند در محیطی که حامی شیوه زندگی سالم است و به آنها برای پیشگیری از بروز دیابت کمک می‌کند، زندگی کنند.
•  
• ♦ مدیریت دیابت، خانواده را هم درگیر می‌کند:
• لازمه مدیریت دیابت، درمان روزانه، پایش منظم، رژیم غذایی و شیوه زندگی سالم و آموزش مداوم است که تنها با حمایت خانواده میسر است.
• تمامی متخصصان سلامت باید دانش و مهارت کافی در زمینه دیابت را برای کمک به افراد دیابتی و خانواده‌های‌شان جهت مدیریت دیابت داشته باشند.
• آموزش و حمایت مداوم باید برای افراد دیابتی و خانواده‌های‌شان جهت مدیریت دیابت در دسترس باشد.
• داروهای ضروری و لوازم مراقبت از دیابت باید برای هر خانواده فرد دیابتی در دسترس و مقرون‌به‌صرفه باشد.

 دانستنی‌هایی درباره دیابت

• انتظارمی‌رود تا سال ۲۰۳۰ تعداد افراد دیابتی به ۵۲۲ میلیون نفر افزایش یابد.     
• ۱ نفر از هر ۲ نفر دیابتی(۲۱۲ میلیون نفر) به صورت ناشناخته باقی می‌مانند. 
• ۸۰ % موارد دیابت نوع ۲ از طریق تطبیق با یک شیوه زندگی سالم، قابل پیشگیری است.
• ۳ نفر از هر ۴ نفر دیابتی در کشورهای کم و متوسط درآمد زندگی می‌کنند.
• دیابت یکی از دلایلی است که منجر به بیماری قلبی، سکته مغزی، نابینایی، نقص کلیوی و قطع عضو می‌شود. 
• کمتر از ۱ نفر از هر ۲ نفر دیابتی و ۱ نفر از هر ۴ نفر اعضاء خانواده فرد دیابتی به برنامه‌های آموزشی دیابت دسترسی دارند.