کاملینا یا (کتان‌کش) گیاهی است که طی چند سال اخیر، کشت آن به‌عنوان یک دانه روغنی در سطح کشور آغاز شده و دانه‌های روغنی در بین محصولات زراعی از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشند و پس از غلات دومین ذخایر غذایی جهانی را تشکیل می‌دهند.
روغن‌های نباتی بیشتر از دانه‌های روغنی نظیر سویا، آفتابگردان، پنبه دانه، بادام زمینی و کلزا به‌دست‌می‌آید که نیاز آبی بالاتری دارند و دارای محدودیت‌هایی از جنبه‌های مختلف کشت و شرایط اقلیمی هستند. گیاه دارویی-روغنی کاملینا گیاهی است که در سال‌های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است و مهم‌ترین مزیت آن، انجام کشت آن در پاییز و برداشت آن در اواخر فروردین‌ماه، نیاز آبی کمتر، سازگاری بهتر با شرایط اقلیمی منطقه، مقاومت فوق‌العاده به خشکی و سرمای بهاره، حساسیت کمتر به شیوع آفات و عدم حساسیت گیاه به ریزش محصول در زمان برداشت می‌باشد.
این گیاه مقاومت بالایی نسبت به آفات رایج در دانه‌های روغنی مانند سوسک گرده‌خوار دارد. پتانسیل تولید عملکرد در کاملینا به اثبات رسیده و به‌عنوان گزینه مناسب در تناوب با غلات دانه‌ریز مطرح است. میانگین تولید در کشورهای اروپایی ۲.۵-۲ تن در هکتار بوده و نظر به تاریخچه محدود کشت آن در ایران برداشت از مزارع کاشت شده عملکردی معادل ۱.۵-۱ تن در هکتار را رقم زده است.
دانیال کهریزی، مجری طرح ملی کشت گیاه کاملینا با اشاره به کار روی یک رقم جدید از گیاه روغنی «کاملینا»، گفت: احتمالا این رقم سال آینده معرفی شود. درحال‌حاضر رقم سهیل کاملینا در داخل کشور به ثبت رسیده و درحال کار برای معرفی رقم جدیدی از این گیاه روغنی هستیم که با توجه به طولانی‌بودن روند کار تحقیقاتی مرتبط با تولید ارقام جدید احتمالا سال 1400 این رقم جدید معرفی و به ثبت برسد.
وی با بیان اینکه روغن گیاه کاملینا جزو با کیفیت‌ترین روغن‌ها است، گفت: این گیاه 40درصد امگا 3 و 20درصد امگا 6 در روغن خود دارد و 95درصد اسیدهای چرب اشباع مفید در روغن آن موجود است. روغن این گیاه علاوه‌بر مصرف خوراکی مصرف دارویی نیز دارد. کنجاله این گیاه نیز می‌تواند به‌عنوان غذایی مناسب برای دام، طیور و آبزیان مورد استفاده قرارگیرد. گیاه کاملینا در برابر سرما، گرما، خشکی، شوری زمین، آفات و امراض و... بسیار مقاوم است، ضمن اینکه خاصیت ضدسرطانی آن هم به اثبات رسیده است.
کهریزی در ادامه با بیان اینکه گیاه کاملینا در بخش‌هایی از اروپا کشت می‌شود، افزود: این گیاه به روش‌های علمی اصلاح و بومی‌سازی‌شده و در سال‌های گذشته نیز با همکاری مراکز تحقیقاتی و دانشکده‌های کشاورزی نسبت به کشت آن در استان‌های مختلف و ازجمله استان کرمانشاه اقدام شده و سازگاری آن در دیم‌زارها به اثبات رسیده است.
مجری طرح ملی کشت گیاه کاملینا با اشاره به امکان تولید بذر دانه روغنی کاملینا در داخل کشور، گفت: برای خرید بذر موردنیاز کشت کاملینا هر سال نیاز به واردات نخواهیم داشت که این موضوع هزینه‌های کشت را کاهش خواهد داد. با توجه به وارداتی بودن 95درصد از روغن خوراکی کشور، این موضوع توسعه کشت کاملینا به‌عنوان یک گیاه روغنی را در کشور ضروری می کند.
معرفی گیاهان جدید می‌تواند با تغییرات الگوی کشت گامی موثر در جهت اقتصادی‌کردن کشاورزی، ایجاد اشتغال جدید و پایدار باشد. تغییرات شدید اقلیمی، شیوه‌های کشت، نیاز بازار، پیشرفت تکنولوژی و... سبب شده است تا محققان در حوزه کشاورزی همواره به دنبال گیاهان جدید با قابلیت‌های تغذیه‌ای و اقتصادی مناسب باشند. گیاه کاملینا توسط یک گروه تحقیقاتی در دانشگاه رازی (درقالب شرکت دانش‌بنیان) اصلاح و کشت شده‌است. تاکنون تنها یک رقم تحت عنوان «سهیل» از این گیاه روغنی در کشور معرفی شده و سازگاری آن در شرایط دیم برای تمامی اقلیم‌های کشور تایید شده‌است.
باتوجه به شرایط این گیاه به‌دلیل نیاز آبی کم، کشت پاییزه و سازگاری با اقلیم منطقه، می‌توان امیدوار بود توسعه کشت این گیاه گامی موثر در جهت اقتصادی‌شدن کشاورزی و ایجاد اشتغال پایدار گردد و درصورتی‌که بازار مصرف این دانه روغنی تامین گردد، پتانسیل توسعه کاشت این گیاه به‌خوبی در سطح کشور فراهم می‌باشد.
منبع: ایسنا