بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی در 98 کشور بیماری لیشمانیوز بومی است و بیش از 350 میلیون نفر در معرض خطر ابتلا هستند، تعداد مبتلايان به ليشمانيا حدود 12 ميليون نفر تخمين زده شده است. سالانه 2 میلیون مورد جدید ليشمانيوز اتفاق می‌افتد كه حدود نیم ميليون نفر آنها مبتلا به كالاآزار و یک‌و‌نیم ميليون نفر مبتلا به ليشمانيوز جلدی تخمين زده شده است.
انتقال ليشمانيا تروپيكا از هند از طريق آسياي مركزی و غربی به شمال آفريقا گسترش يافته است. انتقال ليشمانيا ماژور از آسيای مركزی به شمال آفريقا اتفاق افتاده است. همچنين ليشمانيا ماژور در آمريكا از طريق آرژانتين به آمريكای جنوبی گسترش یافته است. به‌علاوه بیش از 90 درصد موارد لیشمانیوز جلدی در افغانستان، الجزيره، عربستان سعودی، ایران، سوريه، بوليوی، برزيل، كلمبيا، نيكاراگوئه و پرو وجود دارد. همچنین ليشمانيوز جلدی در برخی از کشورها مانند افغانستان، ونزوئلا، پاكستان و ترکیه درحال افزایش است.
ليشمانيوز در 14 كشور از 22 كشور منطقه خاورميانه وجود دارد. کانون‌های روستايی ليشمانيوز جلدی كه عامل آن ليشمانيا ماژور است در افغانستان، مصر، ايران، عراق، اردن، ليبی، مراكش، فلسطين، پاكستان، عربستان سعودی، سوريه و يمن وجود دارد. سالك نوع شهری كه عامل آن ليشمانياتروپيكا است در كشورهای افغانستان، ايران، عراق، مراكش، پاكستان، عربستان سعودی، سوريه، و يمن به چشم می‌خورد.
گرچه سالانه حدود بیست هزار مورد بیماری لیشمانیوز جلدی در ایران گزارش می‌شود ولی احتمالا موارد حقیقی بیش از 4 تا 5 برابر آن است. نوع روستایی، در اکثر مناطق روستایی 15 استان کشور شایع است و نوع شهری در بسیاری از نقاط شهری به صورت اندمیک از جمله شهر بم وجود دارد. 18 استان کشورمان سالکخیز و 9 استان دیگر بطور موردی با این بیماری مواجه هستند و استان‌های سردسیری مانند اردبیل، کردستان و آذربایجان شرقی و غربی این بیماری را ندارند.
پراکندگی بیماری ليشمانيوز جلدی در جهان (منبع: سازمان بهداشت جهانی)
فراوانی سالک در استان‌های کشور
وضعیت پراکنش جغرافیایی جوندگانی که می‌توانند به عنوان مخزن بیماری سالک مطرح شوند.
علی‌رغم فعالیت‌های صورت گرفته شاهد افزایش شمار مبتلایان به سالک هستیم. دلایل گسترش بیماری سالک را می‌توان در بخش‌های زیر جست‌وجو کرد:
- 1- عوامل مدیریتی و اجرایی
- عدم توجیه مسئولین در مورد اهمیت و اولویت كنترل بیماری سالك
- ناكافی بودن پرسنل كارآمد و در نتیجه پوشش بهداشتی نامناسب، به خصوص در مناطق اندمیک بیماری
- ناكافی بودن اطلاعات كاركنان بهداشتی از اهمیت آموزش بیماران درخصوص پوشاندن ضایعه و روش‌های مبارزه با ناقلین، مخازن و روش‌های درمان بیماری
- عدم آگاهی پزشكان ازلزوم ارجاع بیماران جهت تایید تشخیص آزمایشگاهی
- عدم آگاهی بخش خصوصی از نظام مراقبت سالك دركشور شامل وضعیت بیماری، گزارش بیماران و...
- عدم اجرای روش‌های کنترلی و ریشه‌کنی بیماری به بهانه صرفه‌جویی در هزینه‌ها
- ناكافی بودن همكاری سازمان‌های مرتبط شامل صدا و سیما، سازمان حفاظت محیط‌زیست، نیروی انتظامی، شهرداری‌ها، آموزش و پرورش، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و...
- عدم توجه به بیماریابی فعال و تشخیص بیماری به ویژه در نوع شهری و گروه‌های در معرض خطر به خصوص دانش‌آموزان
- عدم مشخص نمودن مناطق بومی بیماری و مهاجرت افراد حساس به این مناطق و یا مهاجرت ساکنین این مناطق به سایر نواحی شهری و روستایی
- 2- عدم كفايت آموزش بهداشت و آگاهی جامعه
- ناكافی بودن آگاهی مردم در مورد بیماری سالك به خصوص راه‌های ابتلا به بیماری
- ناكافی بودن آگاهی جامعه در مورد اهمیت استفاده از دوركننده‌های حشرات، حشره‌كش‌ها، پشه‌بند آغشته به سم و روش‌های استفاده از آنها به خصوص در مناطق بومي بیماری
- ناكافی بودن آگاهی جامعه در مورد استفاده از لباس‌های پوشیده (آستین بلند، یقه بسته، شلوار بلند) به خصوص در مناطق آلوده
- عدم آگاهی بیماران در مورد پانسمان محل ضایعه جهت پیشگیری ازآلودگی ناقل و در نتیجه تداوم زنجیره انتقال در سالك شهری
- عدم آگاهی بیماران در مورد پانسمان محل زخم جهت پیشگیری از عفونت‌های ثانويه
- عدم آگاهی جامعه، كارشناسان بهداشتی درمانی و بیماران از عفونت‌های ثانويه كه ممكن است خطرناك و با مرگ و میر همراه باشد
- عدم مراجعه بیماران جهت تشخیص و درمان به موقع به دلیل عدم آگاهی آنان
- عدم انجام آموزش‌های منظم به جامعه در مورد سالک
- ساده انگاشتن بیماری به علت بهبود خود به خود بیماری در بسیاری از موارد
- 3- عوامل محیطی
- زندگی در شرایط بهداشتی نامناسب به خصوص در حاشیه شهرها
- ناكافی بودن اقدامات بهداشت محیطی شامل جمع‌آوری زباله و نخاله‌های ساختمانی كه موجب افزایش قابل توجه تعداد پشه خاکی می‌شود
- تغییرات زیست‌محیطی شامل توسعه كشاورزی، كویرزدایی، سدسازی و... و محیا شدن شرایط برای زادو‌ولد پشه خاکی
- ساخت اماکن مسکونی در کناره کویر یا زمین‌های بایر و در مجاورت لانه جوندگان
- احداث منازل مسکونی در نزدیکی محل نگهداری دام‌ها
- وجود حیوانات ولگرد و جانوران موذی در محیط شهری
- نبودن سیستم فاضلاب مناسب
- 4- عوامل مربوط به ناقل
- بروز حوادث طبیعی و بلایا شامل زلزله، توفان و... كه منجر به ایجاد محیط مناسب جهت تكثیر پشه خاکی می‌شود
- به هنگام نبودن اطلاعات در مورد نوع، بيولوژي، فعاليت فصلي ناقل و روش‌های مبارزه با آنها
- نگهداری پرندگان در منازل که محیط را برای تکثیر ناقل بیماری مناسب می‌کند
- وجود بافت‌های قدیمی و فرسوده شهری و روستایی
- 5- عوامل مربوط به مخزن، درمان، حفاظت فردی
- پایش نامناسب و عدم بیماریابی فعال به خصوص در سالك نوع شهری که بیماران به عنوان مخزن بیماری مطرح هستند
- كامل نكردن دوره درمان با گلوكانتیم به دلیل دردناك بودن تزریق آن به خصوص در اطراف ضایعه و طولانی بودن درمان و ایجاد عوارض درمانی
- ظهور و افزایش مقاومت انگل به درمان با گلوگانتیم به خصوص در نوع شهری
- به هنگام نبودن اطلاعات در مورد مخازن بیماری به خصوص در ليشمانيوز پوستي نوع روستایی و روش‌های مبارزه با آنها به ویژه در مناطق جدیدا آلوده
- عدم در دسترس بودن داروی موضعی یا خوراکی مؤثر بر ليشمانيوز پوستی
- عدم رعایت حفاظت فردی