خوشبختانه بارش‌های مناسب از ابتدای سال زراعی جدید، تاثیر به سزایی بر جبران منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی کشور داشته است. با وجود اینکه کشاورزان در سال‌های گذشته به دلیل کمبود بارش و خشکسالی دسترسی کمتری به منابع آب‌های سطحی داشتند، اما در سال جدید به سبب وضع مناسب سدها و تالاب‌ها دغدغه و نگرانی کم آبی تا حدودی کاهش یافته است. طبق بررسی‌های صورت گرفته در سال زراعی 98-97 میزان بارش 26 درصد از یک سال زراعی کامل بالاتر است و برخی افراد گمان می‌کنند که دیگر محدودیتی در زمینه مصرف آب‌های سطحی و زیرزمینی وجود ندارد.
از سوی دیگر بسیاری از کارشناسان بر این باورند که باوجود بارش‌های نرمال و بیش از نرمال و وقوع سیل در کشور، به سبب خشکسالی هیدرولوژیکی همچنان به طبیعت بدهکار هستیم. به عبارتی، هرچند بارش‌های اخیر تاثیر قابل‌توجهی در جبران کمبود آب کشور داشته است، اما به‌طور کامل نتواسته کمبود منابع آب سال‌های اخیر را برطرف کند.
13 اردیبهشت 1398، صادق ضیائیان، رئیس مرکز خشکسالی درباره تاثیر وقوع سیل‌های اخیر بر میزان جبران کمبود منابع آبی اظهار کرد [1]:
«با توجه به خشکسالی‌های متوالی ۱۱ سال اخیر، بارش‌های اخیر تنها خشکسالی سال زراعی گذشته و تا حدی سال قبل از آن را جبران کرده است.
وی با اشاره به اینکه کماکان افزایش دما در کشور بیش از حد نرمال است، افزود: با توجه به آنکه افزایش دما منجر به افزایش تبخیر و تعرق می‌شود، از این رو شاهد شاخصه‌های خشکسالی کوتاه مدت و بلندمدت در اکثر نقاط کشور هستیم.»
13 اردیبهشت 1398، احد وظیفه، مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی با بیان اینکه بارش‌های اخیر تنها بخشی از کم بارشی سال‌های اخیر را جبران می‌کند، اظهار کرد [2]:
«فراوانی بارش‌ها در سال زراعی جدید نباید این ذهنیت را در بین عموم مردم ایجاد کند که کمبود منابع آب نداریم، بلکه همانند گذشته باید آب را با مدیریت درست مصرف کرد. با توجه به خشکسالی‌های ممتد ۱۱ سال اخیر، فشار زیادی به منابع آب‌های زیرزمینی کشور وارد شده است که با یک سال بارش مناسب نمی‌توان انتظار داشت که سطح آب‌های زیرزمینی به‌طور کامل بالا بیاید.
وظیفه ادامه داد: طی سال‌های اخیر فشار بیشتری ناشی از خشکسالی‌های ممتد بر منابع زیرزمینی وارد گردید که منجر به فرونشست آب‌های زیرزمینی شد، از این رو نمی‌توان انتظار داشت که خشکسالی‌های اخیر با بارش مناسب در یک سال زراعی به‌طور کامل جبران شود.»
به گفته این مقام مسئول، سطح آب‌های زیرزمینی در بسیاری از مناطق ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلی‌متر پایین‌تر از سطح زمین است که در این شرایط بارش‌های مناسب اخیر نیز نمی‌تواند کم بارشی و کمبود منابع سطحی آب‌های زیرزمینی را به‌طور کامل جبران کند و به عبارت دیگر کشاورزان متکی بر استخراج آب‌های زیرزمینی، همچنان با محدودیت‌هایی روبه‌رو هستند.
11 فروردین 1398 دکتر جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور در جلسه شورای هماهنگی مدیریت بحران کرمانشاه: بارش‌های اخیر نگرانی از خشکسالی و کم آبی در سال ۹۸ را برطرف کرده است. وی ادامه داد [3]:
«یکی از دغدغه‌های دولت یازدهم و دوازدهم همواره بحث مواجهه کشور با خشکسالی بود. اواخر سال ۹۷ وضعیت طوری شده بود که فکر می‌کردیم در سال ۹۸ معضل بی‌آبی، بسیاری از مناطق کشور را فرا خواهد گرفت و در صورت تداوم خشکسالی ادامه حیات در برخی مناطق کشور در معرض خطر قرار می‌گیرد. معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه از آغازین روزهای سال ۹۸ لطف الهی شامل مردم و کشور ایران شد، افزود: امروز ظرفیت بسیاری از سدهای کشور پر بوده و تقریبا همه تالاب‌های کشور مملو از آب است و این بارش‌ها باعث شده تا مردم به لحاظ روانی با آسایش و آرامش بیشتری به روزهای پیش‌رو بنگرند و شاهد آثار مثبت اقتصادی این بارش‌ها در ایام پیش‌رو باشیم.»
17 فروردین 1398، ابوالقاسم حسین‌پور، مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگـل‌ها، مراتـع و آبخیـزداری با تاکیـد بر اینکه پـس بارش‌های اخیر در کشور، نمی‌توان ادعا کرد که خشکسالی‌های بلندمدت ما جبران شده است، گفت: سیاست‌های آبی ما همچنان باید منطبق بر کمبود منابع آبی [4].
«وی ادامه داد: تغییرات اقلیمی سبب محدود شدن منابع آبی شده است و از سوی دیگر در کشور ما به دلیل اضافه برداشت از منابع آبی به ویژه آبخوان‌های زیرزمینی، کمبود جدی منابع آبی داریم که با بارش نرمال و حتی بیش از نرمال یکسال جبران نمی‌شود.
مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری با اشاره به اینکه برای جبران کم آبی در کشور باید سال‌ها بارش بالاتر از حد نرمال داشته باشیم و در کنار آن اضافه برداشت از منابع آبی را کنترل کنیم، تصریح کرد: سیاست‌های آبی ما در کشور همچنان باید منطبق بر کمبود منابع آبی باشد و این را بدانیم که با وجود بارش‌های اخیر در کشور آبخوان‌های ما همچنان بیلان آبی منفی دارند.»
11 اردیبهشت 1398، دکتر ابراهیم فتاحی معاون پژوهشی پژوهشکده هواشناسی با بیان اینکه کشور همچنان با خشکسالی مواجه است و با بارش‌های اخیر خشکسالی جبران نمی‌شود، گفت [5]:
«در سال‌های گذشته وقوع سیل خسارات زیادی برجای گذاشت و متاسفانه در آینده نیز به دلیل تغییر اقلیم و تصرف بی‌رویه در حریم رودخانه‌ها شاهد این رخداد خواهیم بود.
وی با تاکید بر اینکه با توجه به اقلیم و وسعت، کشور با انواع رخدادهای سیلابی مواجه است، اظهار کرد: در سال‌های اخیر به دلیل ذوب برف و عملکرد برخی سدها رخداد سیل شدت بیشتری یافته است؛ از این رو شاهدیم که خسارات ناشی از سیل از ۱۷.۲ میلیون دلار در دهه ۵۰ به ۲۸۸ میلیون دلار رسیده است.
فتاحی میزان خسارات سیل اخیر را معادل ۹۰ درصد از بودجه‌های عمرانی دانست و ادامه داد: اصلی‌ترین مشکل کشور در این زمینه مربوط به نوع رویکرد است و تا این رویکرد تغییر نکند، چنین حوادثی رخ می‌دهد؛ چرا که امروز مدیریت ریسک جایگزین مدیریت بحران شده است.
معاون پژوهشی پژوهشکده هواشناسی، همچنین با اشاره به تجربه طولانی‌مدت خشکسالی در کشور، یادآور شد: اینکه گفته می‌شود این بارش‌ها خشکسالی‌های کشور را جبران می‌کند، درست نیست؛ چرا که بخش عظیمی از آب‌هایی که وارد کشور شد، از بین رفت؛ ضمن آنکه ۷۰ درصد آن نیز تبخیر شد.
این محقق حوزه اقلیم‌شناسی با بیان اینکه ایران همچنان درگیر خشکسالی است، اظهار کرد: در چنین شرایطی کشور راحت‌ترین و ارزان‌ترین روش یعنی بهره‌برداری از سفره‌های زیر زمینی را برای تامین آب مورد نیاز بخش کشاورزی انتخاب کرده است.»
منابع
[1] و [2]: باشگاه خبرنگاران، 13 اردیبهشت 1398، بارش‌های اخیر چقدر به سطح آب‌های سطحی و زیرزمینی کمک کرد؟
[3]: پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، 11 فروردین 1398، بارش‌های اخیر نگرانی از خشکسالی و کم آبی در سال ۹۸ را برطرف کرده است
[4]: ایسنا، 17 فروردین 1398، بارش‌های اخیر خشکسالی کشور را جبران می‌کند؟
[5]: ایسنا، 11 اردیبهشت 1398، بارش و سیل‌های اخیر جبران‌کننده خشکسالی کشور نیست