بیماری ناگ انسانی يکی از بیماری‌های روده‌ای است که در سرتاسر مناطق معتدله و آب‌های ساحلی يافت شده و بروز اسهال تهاجمی ملايم بدون ترشح سم روده‌ای از علائم آن است. در دنیا بيشترين گزارش ناگ مربوط به ژاپن در شرق قاره آسیا و به علت مصرف فراوان غذاهای دريايي خام در بین مردم این کشور است. در ايران نیز در نقاط مختلف این بیماری به‌وجود می‌آید اما به دلیل شرایط اقلیمی بيشترين گزارش ناگ از استان خوزستان است. اسهال، نبودن دل درد و دل‌پیچه (برخلاف سایر ناراحتی‌های گوارشی نظیر مسمومیت)، گرفتگی عضلات پشت ساق پا، عطش فراوان ، فقدان خون در مدفوع، استفراغ بدون حالت تهوع قبلی، احساس پُری و غرغر شکم و فقدان تب است. به‌طور کلی پنج فاکتور در انتقال این بیماری نقش عمده دارند: آب، غذا، سبزیجات و میوه‌جات و دست‌های آلوده باعث انتقال بیماری می‌گردند. در مناطقی که آب آشامیدنی سالم در دسترس نیست و مردم نحوه سالم‌سازی آب را نمی‌دانند، مناطقی که فاضلاب، زباله، فضولات حیوانی به صورت غیربهداشتی دفع می‌شود و در محل‌هایی که اصول بهداشت فردی رعایت نمی‌گردد، این بیماری بیشتر شیوع پیدا می‌کند. ناگ انسانی بیماری خطرناکی نیست و قابل درمان است.
ناگ انسانی از نظر میکروب‌شناسی جزو خانواده وبا محسوب می‌شود و بیماریی که ایجاد می‌کند خیلی خفیف‌تر از وبا بوده و به بیماری شبهه وبا در بین عوام معروف است. این بیماری از این بابت مهم است که وقتی عفونت انسانی با ناگ اتفاق می‌افتد شرایط برای بروز بیماری وبا نیز در انسان مهیا می‌شود و این هشداری برای مرکز بهداشت و سازمان‌های ذیربط است. میکروب این بیماری می‌تواند در فاضلاب، آب و مواد غذایی وجود داشته باشد و در مواد غذایی به صورت طولانی مدت نیز باقی بماند، ویروس این بیماری در محل‌های شور از جمله آب دریا و حتی در ظرفهای خیار شور نیز می‌تواند زنده بماند.
بعد از وقوع سیل در خوزستان، همواره نگرانی درباره شیوع بیماری واگیردار وجود داشت. دکتر ایرج نظری، رئیس دانشگاه علوم پزشکی اهواز در تاریخ 1398/02/11 و در مصاحبه با ایسنا با بیان اینکه بیماری‌های ناشی از سیل می‌تواند گریبان‌گیر خوزستان شود، گفت [1]:
«ناگ انسانی در حمیدیه رو به افزایش است و یکی از نگرانی‌ها در این زمینه است. آهک خشک پاشیدن در جوی آب هیچ اثری ندارد و باید شیرآهک پاشیده شود تا کار موثری انجام شده باشد. بیماری هاری در حیوان گزارش شده است. همچنین بیماری ناگ پیش درآمد وبا است. بنابراین همه باید پای کار بیایند و نگذاریم با همه زحماتی که کشیده شد و ادعا کرده‌ایم که مشکلی از نظر سلامت نداشته‌ایم، با یک غفلت دچار مشکل شویم. اکنون همه توجهات به سمت غرب کارون است و به تدریج در شرق کارون کم‌کاری می‌شود. گزارشاتی ارائه می‌شود که دقت در کلرزنی آب و کلر مورد نیاز ما در شرق کارون مخصوصا روستاهای رامشیر وجود ندارد. همچنین وضعیت اسکان‌ها باید تغییر یابد. بخش سم‌پاشی نیز نیاز به تمهیدات خاصی دارد که باید در سطح شهرستان‌ها با هماهنگی مراکز بهداشت انجام شود. اکنون مردم در حال برگشت به منازل خود هستند اما همه چیز خود را از دست داده‌اند که باید به این موضوع نیز توجه شود. مشکل فاضلاب اهواز بر کسی پوشیده نیست. وجود فاضلاب در خیابان‌ها باعث می‌شود که با گرمای هوا آب فاضلاب به بخار و سپس خشک و به پودر فاضلاب تبدیل شود که این شرایط را خطرناک‌تر می‌کند.»
بنا به گزارش مورخ 1398/02/12 ایرنا، غلامرضا شریعتی، استاندار خوزستان در نشست شورای سلامت و امنیت غذایی استان، با تاکید بر اینکه در این مدت هیچ‌گونه بیماری فراگیری در بین سیل‌زدگان مشاهده نشده است، گفت [2]:
«با این وجود تعداد محدود و اندک موارد مشاهده شده در زمینه بیماری ناگ، باید مورد توجه و پیگیری ویژه قرار گیرند. اداره کل امور اجتماعی استانداری خوزستان با بررسی‌های لازم در این خصوص هرچه سریعتر باید امکانات یکی از شهرستان‌های توانمند در زمینه مقابله و پیشگیری از وقوع این بیماری را به عنوان شهرستان معین در حمیدیه معرفی کند. تاکنون استان هیچ‌گونه تلفات جانی از این بیماری نداشته و بعد از این هم نباید اجازه داد چنین اتفاقی رخ دهد و از دستگاه‌های مربوطه و اعضای شورای سلامت درخواست می‌شود نظارت‌های خود را تداوم بخشند. سلامتی مردم همچنان باید مورد مراقبت قرار گیرد تا از بروز بحران‌های بعدی جلوگیری شود. آب شرب مناطق درگیر سیل به‌خصوص در شهرستان حمیدیه باید از استاندارد لازم برخوردار باشد. آهک‌پاشی علاوه‌بر روستاهای سیل‌زده باید در اردوگاه‌های اسکان سیل‌زدگان نیز صورت گیرد. شهرداری‌ها باید به کمک بیایند و ضمن اینکه شهرهای خود را آهک‌پاشی می‌کنند در روستاها نیز وارد عمل شوند.»
محمد اسماعیل مطلق، مشاور معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز دراین نشست هشدار داد [2]:
«تراکم جمعیتی در اردوگاه‌های سیل‌زدگان خوزستان شرایط مناسبی را برای تکثیر پشه‌ها به وجود می‌آورد و احتمال بروز بیماری‌ها را تشدید می‌کند. بنابراین باید به بیماری‌هایی که سیل به همراه دارد توجه شود و از آنجایی که خوزستان بعد از استان گلستان دومین جایگاه در زمینه گزش حیوانات را دارد انتقال هاری از جمله عوارض آن است. با توجه به شرایط موجود، گزش این‌گونه حیوانات و همچنین احتمال انتقال هاری را باید جدی گرفت. کارشناسان بهداشتی از اردوگاه سیل‌زدگان اقدام به نمونه‌گیری‌های مختلفی کرده‌اند که در بین آنها مواردی از ناگ انسانی مشاهده شده است. ناگ مقدمه بیماری التور است. التور بیماری بومی استان است و هرساله در بین تعداد محدودی بروز می‌کند که باید با توجه به شرایط سیل و ایجاد اردوگاه‌های اسکان هر چه سریعتر از همه‌گیر شدن آن پیشگیری کرد. آب روستاها باید از استاندارد بهداشتی مناسبی برخوردار باشد و تا زمانی که کلر باقیمانده و کدورت آب آشامیدنی روستاها بهبود پیدا نکند این روستاها در شرایط بحرانی هستند. بیماری سالک یکی دیگر از بیماری‌های شایع در استان است. سالک بیشتر در شهرهای هویزه، شوش و شادگان رخ می‌دهد که به واسطه نیش پشه آلوده منتقل می‌شود. کمبود حمام یکی از عوامل تهدید‌کننده در بروز بیماری‌های شپش و گال است. به نظر می‌رسد در کمپ‌های اسکان با کمبود حمام مواجه هستیم که باید در تامین هرچه سریعتر آن اقدام شود. استفاده از لباس‌های دست دوم نیز از جمله دیگر دلایل احتمال بروز گال و شپش است. شورای تامین و ستاد مدیریت بحران مصوباتی در زمینه انجام سم‌پاشی دارند که از نظر بهداشتی بعضی از آنها ایراداتی دارند و این امر باعث شده شهرستان‌ها از این لحاظ تحت فشار باشند. نحوه انجام چنین عملی و میزان سم استفاده شده باید براساس استانداردهای تعیین شده باشد که در این راستا مراکز بهداشتی امکان همکاری لازم را دارند.»
حسینی‌زاده، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اهواز نیز تبدیل جلگه خوزستان به محلی برای وجود ماندآب‌های بعد از سیل اشاره کرد و گفت [3]:
«همین امر زمینه‌ساز بیماری‌هایی است و نیاز است در این زمینه نیز برنامه‌ریزی و اقدام لازم صورت گیرد. از جمله مشکلات اردوگاه‌های اسکان سیل‌زدگان جمع‌آوری زبانه، وجود حشرات و نیز حیوانات جونده و ولگرد است. با توجه به اینکه در حال ورود به فصل گرما هستیم شرایط زندگی ساکنین اردوگاه‌ها باید تعیین تکلیف شود. سیلاب که با طغیان رودخانه‌های کرخه، دز و کارون از روزهای آغازین فروردین شروع شد حدود ۴۰۰ هزار نفر را در مناطق روستایی و شهری ۱۲شهرستان خوزستان درگیر کرد.»
منابع:
[1]: ایسنا، 1398/02/11، نگرانی از افزایش بیماری ناگ انسانی در حمیدیه
[2]: ایرنا، 1398/02/12، همه امکانات برای پیشگیری از شیوع بیماری ناگ بین سیل‌زدگان حمیدیه بسیج شود
[3]: پایگاه خبری عصرما اهواز، 1398/02/12، برخی دستگاهها درانجام وظایف در روستاهای سیل‌زده کوتاهی کردند