تب کریمه کنگو یکی از مهمترین بیماریهای قابل انتقال از حیوان به انسان است. کشور ایران جزو مناطقی است که این بیماری در آن بومی است. عامل بیماریزا ویروس کریمه کنگو است که ابتدا در شبه جزیره کریمه و بعد در کشور کنگو در آفریقا گزارش شد به همین دلیل از نام این دو منطقه برای نامگذاری ویروس استفاده شد. انتقال بیماری بین دامها و از دام به انسان از طریق گزش کنههای نرم و سخت صورت میگیرد. از تب کریمه کنگو میتوان به عنوان بیماری شغلی نیز یاد کرد؛ زیرا افرادی که با دام سروکار دارند مانند دامداران و... ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.
بیماری تب کریمه کنگو جزو تبهای خونریزیدهنده ویروسی تقسیمبندی میشود و معمولا با شروع فصل گرم سال که فعالیت کنههای ناقل افزایش پیدا میکند، ممکن است میزان بروز بیماری نیز افزایش یابد. کشور ما روی کمربند جغرافیایی این بیماری قرار گرفته است و از آن مستثنی نیست.
بیماری به دو شکل تکگیری یا طغیان ممکن است در انسان و دام بروز یابد. در سالجاری مواردی که در نقاط مختلف کشور رخ داده به صورت تکگیر بوده است. تمام کشور از نظر جغرافیایی روی کمربند بیماری قرار دارد و آلودگی کنههای همه مناطق کشور به تب کریمه کنگو اثبات شده است. نمیتوان نقطهای را استثنا کرد و گفت که آلودگی در دام و کنه اتفاق نمیافتد؛ به همین دلیل به مردم تمام نقاط کشور توصیه میکنیم اصول احتیاط و آموزشهای پیشگیرانه را رعایت کنند.
افزایش آگاهی مردم نقش موثر و قابل توجهی در کاهش میزان بروز بیماری در کشور دارد. با تشخیص به موقع و بستری کردن افراد بیمار و انجام اقدامات درمانی مناسب، وضعیت درمان بیماران شناسایی شده نیز بهبود یافته و بیشتر افراد بیمار بهبود پیدا میکنند. بیماری تب کریمه کنگو بعد از تماس با کنه، خون و امعا و احشای دام آلوده، یک دوره نهفتگی اتفاق میافتد و ممکن است چند روز تا دو هفته زمان برد. اگر کنهای روی پوست له شود عامل بیماریزا به بدن منتقل میشود.
پس از آن، بیماری تب کریمه کنگو با علائمی مانند تب، کوفتگی، سردرد و کمر درد شروع شود. پس از چند روز ممکن است علایم و نشانههای خونریزی از بافتها و اندامهای مختلف بدن رخ دهد. در این حالت به دلیل عدم رعایت استانداردهای جداسازی بیمار و عدم رعایت احتیاطهای استاندارد توسط مراقبان و کارکنان بهداشتی درمانی، بیماری به دیگران منتقل میشود؛ دوره کمون در این حالت کوتاهتر است. پرسنل بهداشتی و درمانی نیز در صورت مواجهه با این بیماران باید بحث ایزولهسازی را جدی بگیرند.
اگر مردم در فصل گرم سال با سندرومی شبیه آنفلوآنزا روبهرو شدند به بروز بیماری مشکوک شوند. انجام یک تست ساده آزمایشگاهی کمک میکند متوجه شویم تعداد پلاکتهای خون کاهش یافته یا خیر؟ اگر کاهش یافته بود به وجود بیماری مشکوک میشویم به همین دلیل نمونهای از افراد گرفته میشود و به آزمایشگاه کشوری ارسال میشود. به محض اینکه احتمال دادیم فردی ممکن است به بیماری مبتلا باشد باید در بیمارستان بستری شود. بعد از آن با توجه به مرحله بیماری، جداسازی و ایزوله کردن فرد اجرا میشود. کنه به دنبال گزش دام آلوده در تمامی مراحل زندگی خود میتواند این ویروس را داشته باشد و حتی به نسل بعدی خود نیز منتقل کند.
عدم تشخیص به موقع بیماری ممکن است باعث مرگ و میر شود؛ چون تب کریمه کنگو میزان کشندگی درخور توجهی دارد. با توجه به اینکه بیماری تب کریمه کنگو در دام یا علامت ندارد یا به چشم نمیآید، یک دام به ظاهر سالم نیز ممکن است به این بیماری آلوده باشد. از این رو، توصیه میشود مردم گوشت و مواد پروتئینی را فقط از مراکز تحت نظارت دامپزشکی تهیه کنند.
کارشناسان دامپزشکی بعد از کشتار، لاشه دام را در سالن پیش سرد کشتارگاه نگهداری میکنند. جمود نعشی که در این حالت اتفاق میافتد باعث از بین رفتن ویروس در بافتهای دام میشود. اگر مردم مطمئن نیستند که دام تحت نظارت دامپزشکی بوده یا خیر، گوشت را به مدت ۲۴ ساعت در درجه حرارت یخچال معادل صفر تا چهار درجه سانتیگراد نگهداری کنند و بعد از آن اقدام به تکهکردن و بستهبندی کنند. همچنین استفاده از دستکش هنگام انجام این کار ضروری است.
اصنافی مانند قصابان، سلاخها، دامپزشکان، دامداران، زنان خانهدار، جگرکیها، پرسنل رستورانها و هرکسی که با گوشت، دام زنده و کنه سروکار دارد در معرض ابتلا به بیماری تب کریمه کنگو قرار دارد.
دارو و امکانات درمانی تب کریمه کنگو به میزان کافی وجود دارد، اما همواره توصیه میشود موارد پیشگیری رعایت شود و موارد مشکوک به موقع به مراکز درمانی انتقال داده شوند تا سلامت افراد به خطر نمیافتد. هنوز واکسن موثری در این زمینه وجود ندارد، اما به تازگی برخی کشورها کار تحقیق روی این واکسن را آغاز کرده اند.
مردم در صورت بروز علائم مشکوک، به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه کنند. در تمام فصول احتمال انتقال بیماری وجود دارد. به مردم توصیه میکنیم در ارتباط با کنه و دام اصول احتیاط را رعایت کنند، از گزش و له کردن کنه پرهیز کنند و اگر با خون و ترشحات نسوج دامی ارتباط دارند از دستکش استفاده کنند. لازم است دامداران و کشاورزان نیز با مشورت دستاندرکاران وزارت جهاد کشاورزی، محل نگهداری از دامهای خود را سمپاشی و اصول دامداری استاندارد و بهداشتی را رعایت کنند.