نیاز مدیریت منابع آب به احداث سد در کشور

بررسی آسیب‌های به‌وجودآمده ناشی از بارش‌های 2سال اخیر و ورود کشور به دوره ترسالی، مدیریت منابع آب با استفاده از احداث سد را بیش از گذشته آشکار می‌کند.

میانگین بارش در سال زراعی 97 و 98 نسبت به میانگین 11ساله سال‌های اخیر به‌ترتیب شاهد افزایش 40درصد و 51درصدی بوده‌است. درهمین‌راستا، حسن اردکانیان، استاد هواشناسی، در ارتباط با افزایش بارش در سال‌های اخیر، عنوان کرد: «بارندگی‌های ایران در این سال‌ها نرمال و بالاتر از نرمال بوده است و کشور وارد ترسالی شده است.»

این استاد دانشگاه، ضمن اشاره به اقدامات وزارت نیرو در زمینه مدیریت منابع آب کشور، افزود: «با این حجم بارش‌ها مخزن سدهای کشور وضعیت بسیار مناسبی دارند و باید به‎‌فکر جمع‌آوری رواناب‌ها برای سال‌های آتی باشیم.»

واردشدن به دوره ترسالی، توجه به مدیریت منابع آب را بیش از گذشته آشکار می‌سازد. درحقیقت علاوه‌بر بازسازی زمین‌های زراعی آسیب‌دیده از بحران کم‌آبی 10سال اخیر، برنامه‌ریزی به‌منظور مدیریت منابع آب باید در دستور کار قرارگیرد.

یکی از اساسی‌ترین راهکارهای مدیریت منابع آب، استفاده از شیوه سازه‌ای مدیریت منابع است. حجم کل مخازن سدهای بهره‎برداری شده کشور درحال‌حاضر 52هزار 52.5 میلیارد مترمکعب در قالب 185 سد است. ظرفیت اسمی نیروگاه سدهای بهره‌برداری شده نیز قادر به تولید 12246مگاوات برق خواهد بود.

این درحالی‌است‌که پیش از انقلاب تنها 19سد در کشور وجود داشته و ساخت سدهای ذخیره آب، پس از انقلاب با افزایش 870درصدی مواجه شده است.

از سوی دیگر در سال 98 و 99، مجموعا تعداد 23 سد در برنامه افتتاح وزارت نیرو قرار داشت که از این تعداد، 7 سد با ظرفیت مخزن مجموع 174.8 میلیون مترمکعب افتتاح شده است. همچنین در 2 سال اخیر، آبگیری 16 سد در دستور کار دولت قرارداشته که از این تعداد 2 سد با ظرفیت 140میلیون مترمکعب آبگیری شده است.

عملکرد دولت تدبیر و امید در زمینه ساخت سد در دوره یازدهم و دوازدهم قوه مجریه، بهره‌برداری از 41 سد با ظرفیت مجموع 5300 میلیون مترمکعب ختم شده است.

در این بین بیشترین تمرکز دولت به‌منظور ساخت سد را در استان کرمانشاه قرار داشته و این استان با افتتاح 6سد شهدای گمنام، سراب گیلان‌غرب، داریان، زمکان و چنگربان با ظرفیت منبع مجموع 410میلیون مترمکعب پیشتاز عملکرد سدسازی دولت است.

براساس مستندات ارائه‌شده از سوی وزارت نیرو، این وزارتخانه 405 سد با ظرفیت کل مخزن 53021 میلیون مترمکعب را در دست بهره‌برداری دارد که ساخت این سدها منجر به تنظیم سالانه 38196میلیون مترمکعب آب خواهد شد.

همچنین این وزارت‌خانه به‌منظور کنترل بارش‌های سیل‌آسا در دوران ترسالی، 38 سد با ظرفیت کل مخزن 8267 میلیون مترمکعب را در دست مطالعه خواهد داشت.

بررسی نظرات متفاوت کارشناسان در حوزه ساخت سد، مشخص می‌کند، احداث سازه به‌منظور ذخیره آب یکی از الزامات مدیریت منابع آب تلقی می‌شود.

در همین ارتباط مسعود فرزاد، کارشناس حوزه آب، در بیان نیاز کشور به سد، اظهار داشت: «در بارش‌های 2 سال گذشته که با سیل مواجه شدیم، اگر زنجیره سد‌هایی که باید بر روی رودخانه‌های کرخه و دز احداث می‌شد، تکمیل شده بود، این همه خسارت به بار نمی‌آمد.»

این کارشناس حوزه آب، با اشاره به هجمه گروه‌های محیط‌زیستی و همچنین تغییراتی که در مبنای محاسبات سدسازی در سطح عالی وزارت نیرو قرارگرفت، عنوان کرد: «احداث بخشی از سد‌های کشور به‌دلایلی نظیر استفاده از تحلیل آورد دوره‌های 10 تا 15 ساله به جای دوره 50 ساله و زیر سوال‌رفتن احداث نیروگاه برق ‌آبی از توجیح افتاده است.»

فرزاد، در توضیح اهمیت وجود سد به‌منظور مدیریت منابع آب کشور، افزود: «تجربه‌ای که امروز به قیمت ازدست‌دادن جان ده‌ها نفر و ازبین‌رفتن ۱۸۰ هزار خانه و کاشانه و آوارگی هم‌وطنانمان در استان‌های لرستان، خوزستان، گلستان و مازندران، ازبین‌رفتن هزاران هکتار باغ‌ها و مزارع و تلف‌شدن‌ چندین هزار دام به قیمت ۳۵ هزارمیلیارد تومان آموختیم، این بود که باید سد ساخت.»

خسارات به‌وجودآمده ناشی از بارش‌های چندسال اخیر و همچنین ورود کشور به دوره ترسالی نیازمند توجه به ساخت سد برای کنترل آسیب سیلاب و مدیریت منابع آب است. در حقیقت احداث سد می‌بایست به روند سابق خود بازگشته و مورد توجه جدی مسئولان وزارت نیرو قرارگیرد.

منبع: خبرگزاری فارس