در اواسط فصل زراعی برای مبارزه با انواع بیماری‌ها و همچنین تقویت گیاهان نیاز به سم و کود کشاورزی بیشتر می‌شود. سم و کود کشاورزی نقش بسیار زیادی در تولید دارد. کنترل بیماری‌ها و آفات که سالانه خسارات بسیار زیادی را به محصولات زراعی و باغی می‌زند. هر کیلوگرم کود در افزایش 10 کیلویی محصول زراعی نقش دارد و بدون مبارزه با آفات و بیماری محصولات 30 تا 40درصد امکان نابودی دارد. این درحالی است که قیمت این نهاده‌ها در بازار سیاه دلالی به دو برابر عرضه می‌شود و شرایط تولید را سخت کرده است.
علی عزیزی، یکی از کشاورزان منطقه گیلان گفت: قیمت‌ها بسیار بالا است، ضمن این که امکان خرید آن نیز به راحتی وجود ندارد. قیمت این نهاده‌ها نسبت به سال گذشته دو برابر شده است.
رئیس سازمان حفظ نباتات کشور هم که به تازگی به این سمت منصوب شده بر بالابودن قیمت‌های این گونه نهادها صحه گذاشته و تاکید کرد است که وزیر جهاد کشاورزی برای تخفیف و تامین ارز دولتی برای واردات سموم کشاورزی پیگیری‌هایی انجام داده و تلاش ما این است که تا حد ممکن از افزایش قیمت آفت‌کش‌ها جلوگیری شود.
البته این مقام مسؤول دلیل گرانی آفت‌کش‌ها را این‌گونه گفته است که برخی از سموم به‌صورت تکنیکال و برخی به صورت آماده وارد کشور می‌شود و به آن دسته از سمومی که به‌صورت تکنیکال وارد می‌شود باید مواد جانبی برای فرموله‌شدن آفت‌کش اضافه شود که این مواد با ارز آزاد خریداری می‌شوند و همین مساله در افزایش قیمت آفت‌کش‌ها مؤثر است.
آن‌طورکه مشخص است این مقام مسؤول اختصاص ارز آزاد برای واردات سموم مورد نیاز برای فرموله‌کردن را عاملی برای افزایش قیمت عنوان کرده است و وزارت جهاد کشاورزی تلاش دارد تا با اختصاص ارز 4 هزار و 200 تومانی به آن‌ها قیمت را در داخل متعادل کند.
سیاست تخصیص ارز 4 هزار و 200 تومانی برای کنترل قیمت در بازار یک تجربه شکست‌خورده‌ای بود که بعد از تکرار آن در سال‌های گذشته اکنون به این نتیجه رسیده‌اند که این ارز در کنترل قیمت چندان مؤثر نبوده است، بنابراین سیاست اکنون آرام آرام به سمت حذف ارز 4 هزار و 200 تومانی پیش می‌رود. نمونه آن اختصاص ارز نیمایی به جای ارز 4 هزار و 200 تومانی در واردات گوشت بود که توانست قیمت را در بازار تا حدودی نسبت به قبل متعادل کند. نکته دوم این‌که؛ اکنون کشور درگیر تحریم و مشکلات کمبود ارز است و اختصاص ارز 4 هزار و 200 تومانی که اشتباه بودن آن تایید شده، کار درستی نیست.
واقعیت این است که آنچه که سازمان حفظ نباتات اعلام می‌کند 90درصد سم مورد نیاز در داخل تولید می‌شود در حقیقت فرموله کردن سموم است؛ یعنی اینها مواد مورد نیاز خود را از کشورهای دیگر وارد می‌کنند و تنها در داخل کشور اقدام به ترکیب آن‌ها با مواد جانبی و در حقیقت فرموله می‌کنند.
چنگلوایی رئیس سازمان حفظ نباتات کشور محدودیت واردات این نوع سموم از کشور چین را عاملی برای افزایش قیمت‌ها عنوان کرده است.
آن‌طورکه این مسؤول می‌گوید: تولید ماده موثره سموم که اکثرا در کشور چین صورت می‌گیرد اخیرا مورد انتقاد سازمان بهداشت جهانی قرارگرفته و چین را مجبور به بستن و محدودکردن فعالیت کارخانه‌هایش کرده‌اند که این امر باعث بالا رفتن قیمت جهانی آفت‌کش‌ها شده است. طبیعی است که در نهاده‌ها و محصولاتی که وابستگی تا این حد وجود دارد، امکان هر ریسکی را می‌توان پیش‌بینی کرد.
در سال‌های گذشته همواره سازمان حفظ نباتات از تولید سموم در داخل صحبت کرده ولی هیچ‌وقت شفاف اعلام نکرده است که این سموم در داخل کشور فرموله می‌شود و مواد موثره آن‌ها از کشورهای دیگری مانند چین می‌آید. اگر برنامه‌های خوداتکایی در سال‌های گذشته محقق می‌شد و وابستگی به این نهاده‌ها کاهش می‌یافت، اکنون شاهد چنین مشکلاتی نبودیم.
دلال‌ها دست بردار نیستند
افزایش نهاده‌ها در داخل تا حدود زیادی به وجود شبکه‌های دلالی و واسطه‌گری در این بازار پرسود هم بستگی دارد، به‌طوری‌که کشاورزان چه زمانی که کود یارانه‌ای توزیع می‌شد و چه زمانی که به صورت آزاد مجبور به خرید بودند، به راحتی نمی‌توانستند تامین کنند. شبکه‌های توزیع دلالی در این بازار نیز از سر کشاورزان دست‌بردار نیستند.
رئیس سازمان حفظ نباتات کشور هم با تایید شبکه‌های دلالی در نهاده‌های کشور گفت: این‌که بگوییم در فروش سم دلال وجود ندارد، درست نیست. دلالان حتی در کالاهای اساسی مانند دارو هم حضور دارند، اما تلاشمان را خواهیم کرد تا تعداد آن‌ها را به حداقل ممکن و در نهایت به صفر برسانیم.
چنگلوایی همچنین از طرحی خبر داده که به موجب آن آفت‌کش‌ها از ابتدای ورود تا رسیدن به دست مصرف‌کننده درصد می‌شوند.
وی گفته است درصدد طراحی سیستم مانیتورینگ هستیم تا آفت‌کش‌ها را از ابتدای ورود به کشور تا زمان رسیدن به‌دست مصرف‌کننده رصد کنیم.
رئیس سازمان حفظ نباتات تصریح کرد: از برنامه‌های دیگری که برای ساماندهی بازار آفت‌کش‌ها درنظر گرفته‌ایم این است که هر آفت‌کشی که وارد هر استانی می‌شود باید زیرنظر سازمان حفظ نباتات باشد تا مشخص شود چه میزان سم وارد استان شده و براساس پیش‌بینی‌های کارشناسی انجام شده و الگوی کشت مشخص شود هر استان به چه نوع و میزانی از آفت‌کش نیاز است. این اقدام در حقیقت به نوعی دست دلالان را کوتاه می‌کند.
بالارفتن قیمت نهاده‌های کشاورزی مانند سم و کود همواره قیمت تولید را بالا برده است و حاشیه سود تولیدکنندگان را روزبهروز کمتر می‌کند و به‌همین‌دلیل است که هرچند قیمت برخی محصولات کشاورزی در بازار نیز روزبهروز افزایش پیدا می‌کند اما همچنان کشاورزان از وضع موجود راضی نیستند زیرا هزینه‌هایی که روزبهروز بالا می‌رود هیچ منفعتی برای کشاورز ندارد. به عبارت دیگر، قیمت تمام‌شده بالا حاشیه سودی را برای کشاورز باقی نمی‌گذارد.
چنگلوایی به بالارفتن قیمت تمام‌شده با افزایش قیمت نهاده‌ها معتقد است، ولی می‌گوید دولت باید نرخ خرید تضمینی را به قیمت تمام‌شده نزدیک کند. مفهوم آن این است که هر اندازه محصول کشاورزی با قیمت بالایی تولید می‌شود این افزایش قیمت را از جیب مصرف‌کننده برداریم، ولی آیا برداشتن سود تولیدکننده و در حقیقت اشتباهات برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری از جیب مصرف‌کننده راهکار درستی است؟
ابراهیم مرادزاده، کارشناس ارشد بخش کشاورزی می‌گوید: امروزه سیاست همه کشورها این است که محصولات کشاورزی با قیمت تمام‌شده کمتری تولید شود که در این حالت هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده رضایت خواهند داشت. بخش‌های کشاورزی دنیا امروز با استفاده از پیشرفت‌ترین تکنولوژی‌های ماهواره‌ای، آماری و اطلاعاتی و همچنین تامین نهاده‌ها و نظارت بر توزیع آن‌ها با علم به این که این نهاده‌ها تاثیر مضاعفی در تولید دارند، گام‌به‌گام امنیت‌غذایی کشورشان را ارتقاء می‌دهند، ضمن این‌که حاشیه سود تولیدکنندگانشان را افزایش می‌دهند.
مرادزاده گفت: وزارت جهاد کشاورزی به جای تقاضای مرتب افزایش نرخ خرید تضمینی با هدف حمایت از تولیدکنندگان باید خود آستین بالا بزند و قیمت تمام‌شده تولید را پایین بیاورد.
امروزه با محدودبودن خاک زراعی و فقیرشدن آن‌ها برای تامین امنیت‌غذایی کشورها نیاز به نهاده‌ها از جمله کود شیمیایی و سموم بیش از هر زمانی ضروری شده است. اگرچه کارشناسان سم ترجیح می‌دهند که با استفاده از علوم بیوتکنولوژی سم و کود کمتری استفاده شود، اما در شرایط فعلی گریزی برای استفاده‌نکردن نیست. هر کیلوگرم کود شیمیایی تا 10 کیلو بر تولید محصول اضافه می‌کند، ضمن این‌که کنترل آفت و بیماری تا 40درصد به افزایش محصول کمک می‌کند.
در چنین شرایطی نمی‌توان 4.5 میلیون بهره‌بردار کشاورزی را بدون سلاح به جنگ با آفت و بیماری که اکثر آن‌ها به چشم هم دیده نمی‌شود بفرستیم. درنظر بگیرید ویروس کرونایی که همه جهان را درگیر خود کرده است بیماری‌های گیاهی هم مشابه همین ویروس هستند که اگر سلاح مبارزه با آن‌ها وجود نداشته باشد تمام دنیا گرفتار خواهد شد.
منبع: فارس