دکتری تخصصی ویروس‌شناسی پزشکی، عادی انگاری بیماری را از جمله مهم‌ترین عوامل ابتلای بیشتر جوانان به کرونا دانست و گفت: متاسفانه برخی افراد توصیه‌های بهداشتی را نادیده گرفته و این بیماری را شوخی تلقی می‌کنند. برخی نیز به دلیل طولانی‌شدن همه‌گیری از رعایت توصیه‌های بهداشتی خسته شده‌اند. این مسائل می‌تواند فاکتورهای بالقوه‌ای برای افزایش آمار مبتلایان باشد.
به گزارش روز یکشنبه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دکتر مریم واعظ جلالی با اشاره به این که الگوی سنی مبتلایان به کووید-۱۹ تغییر پیدا کرده است، اظهار داشت: متاسفانه تعدادی از افراد جوانی که هیچ بیماری زمینه‌ای ندارند، نیز با وخامت حال عمومی‌شدید به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه کرده‌اند.
وی افزود: همه‌گیری ویروس کرونا و مطالعات اخیر نشان می‌دهد کرونا تابع هیچ قانونی نیست و حتی ممکن است جوانان را با عوارض جدی روبه‌رو کند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به این که تعداد ذرات ویروسی و میزان در تماس بودن افراد با آن‌ها در عوارض بیماری ناشی از آن اثرگذار است، خاطرنشان کرد: این ویروس توانایی آلوده‌کردن نوزادان، کودکان، جوانان و به‌طورکلی همه گروه‌های سنی جامعه را با عوارض مختلف دارد؛ بنابراین ویروس کرونا همه افراد را در تمام طیف‌های سنی تهدید می‌کند.
پاسخ ایمنی فردی؛ تعیین‌کننده عوارض عفونی کووید-۱۹
وی تاکید کرد: به‌طورکلی بیماری‌زایی و عوارض عفونی کووید-۱۹ به پاسخ ایمنی بدن هر فرد بستگی مستقیم دارد و این مهم با ژنتیک هر فرد در ارتباط است.
واعظ جلالی توضیح داد: ممکن است یک عامل ویروسی مشترک وارد بدن دو نفر شود و هر یک از این افراد پاسخ‌های مختلفی در مواجهه با ویروس داشته باشند، به‌عبارت ساده‌تر یک ویروس مشترک می‌تواند در بدن یک نفر به‌عنوان عامل کشنده و تهدیدکننده حیات تلقی شود و در بدن فرد دیگر بیماری بدون علامت ایجاد کند.
وی گفت: کروناویروس جدید از خانواده ویروس‌هایی است که احتمالا نمی‌توان با پروتکل مشترک افراد را درمان کرد؛ بنابراین صرفا ژنتیک و سیستم ایمنی هر فردی در نحوه واکنش به بیماری می‌تواند در ادامه روند درمان نقش تعیین‌کننده داشته باشد.
این ویروس‌شناس خاطرنشان کرد: در رویارویی با کرونا اگر چنانچه سیستم ایمنی هر فردی با پاسخ مناسب وارد عمل شود، این ویروس دفع می‌شود.
وی درباره وخامت بیماری کووید-۱۹ در افرادی که مبتلا به بیماری نقص سیستم ایمنی بدن هستند نیز گفت: ممکن است بخشی از سلول‌های بدن این افراد مثل سلول‌های ریه که بسیار شکننده است، زمانی که به کرونا آلوده می‌شود ازبین‌برود. به‌این‌ترتیب بدیهی است شکلی که از عوارض بیماری کووید-۱۹ دیده می‌شود، ناشی نحوه برخورد سیستم ایمنی بدن است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: به معنی دیگر ویروس کرونا نمی‌تواند به‌تنهایی باعث مرگ‌ومیر و عوارض شدید بیماری باشد بلکه پاسخ سیستم ایمنی فرد به بیماری می‌تواند عامل کشندگی این ویروس را بالا ببرد.
وی با اشاره به اینکه شناسایی زوایای مختلف بیماری ناشی از کرونا نیازمند تحقیقات مستمر است، افزود: تحقیقاتی که بر پایه آنالیز ابعاد مختلف بیماری کووید-۱۹ باشد می‌تواند پاسخگوی نیازهای درمانی به این ویروس باشد.
واعظ جلالی ادامه داد: تا امروز تمام تحقیقات گواه این مطلب است که کرونا صرفا یک نوع ویروس است و به یک شکل از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود و همانند تمام ویروس‌ها تغییرات کوچک ژنتیکی در سطح ماده این ویروس رخ داده است.
وی با تاکید بر اینکه وجود آنتی‌بادی علیه ویروس کرونا در بدن فرد مبتلا به معنای غیرآلوده‌بودن او نیست، گفت: آنتی‌بادی کاملا خنثی‌کننده ویروس نیست و نمی‌توان به‌دلیل وجود آن به بهبودیافتگان کرونایی مجوز تردد و رفتارهای پرخطر بدون رعایت پروتکل‌های بهداشتی در سطح جامعه داده شود.
تفاوت مشخص و معناداری در رفتار ویروس مشاهده نشده است
این ویروس‌شناس توضیح داد: تنها زمانی تغییرات ویروس‌ها می‌تواند اهمیت ویژه‌ای داشته باشند که منجر به تغییر رفتار، ظاهر و عملکرد ویروس شود. درحال‌حاضر می‌توان ادعا کرد که تفاوت مشخص و معناداری در نحوه رفتار ویروس از شروع پیک اول تا به امروز گزارش نشده است.
وی عادی انگاری بیماری را از جمله مهم‌ترین عوامل ابتلای بیشتر جوانان به کرونا دانست و افزود: متاسفانه برخی افراد توصیه‌های بهداشتی را نادیده گرفته و این بیماری را شوخی تلقی می‌کنند. همچنین برخی به‌دلیل طولانی‌شدن زمان همه‌گیری با این ویروس از رعایت توصیه‌های بهداشتی خسته شده‌اند. این مسائل می‌تواند فاکتورهای بالقوه‌ای برای افزایش آمار مبتلایان باشد.
واعظ جلالی ارتقای سطح آگاهی مردم از طریق اطلاع‌رسانی درست و به موقع را راه حل مناسبی برای کاهش بار بیماری کووید-۱۹ دانست و توضیح داد: رسانه‌ها و فعالان فضای مجازی باید از اشاعه شایعات و اخبار جعلی بپرهیزند و با تمام توان برای ارتقای سلامت جامعه فعالیت کنند.
وی تاکید کرد: وخیم‌تر شدن اوضاع ابتلا به کرونا می‌تواند اثرات جبران‌ناپذیری را درپی داشته باشد.
واعظ جلالی با اشاره به اینکه مقایسه عوارض و واکنش‌های بدن افراد نسبت به مواجهه با این ویروس به‌هیچ‌عنوان فاکتور قابل‌قبولی برای فرضیه تغییر شکل و یا جهش ژنتیکی ویروس نیست، توضیح داد: به‌طورمثال از‌دست‌دادن حس بویایی و چشایی می‌تواند واکنش طبیعی بدن یک فرد به ویروس کرونا باشد و ابتلای فرد دیگری به همین بیماری ممکن است علائم دیگری مثل مشکلات گوارشی و یا تنفسی را درپی داشته باشد. این موضوع به این معنی نیست که ویروس تغییراتی داشته یا دچار جهش شده بلکه احتمالا واکنش طبیعی بدن هر فرد برای مقابله با این ویروس متفاوت بوده است.
وی تاکید کرد: برای اظهارنظر قطعی در این زمینه باید مطالعات علمی مورد استناد قرار گیرد که از نظر علمی ثابت کند که ویروس به‌دلیل جهش ژنتیکی یا تغییر شکل خود توانایی بیماری‌زایی متفاوتی پیدا کرده است و بنابراین، این مطالعات باید در سطح آزمایش‌های معتبر مورد تائید باشد.
آیا کروناویروس جدید عفونی‌تر شده است؟
وی با استناد به برخی مطالعات جهانی درباره سویه جهش‌یافته کروناویروس خاطرنشان کرد: این مطالعات نشان می‌دهد ویروسی که احتمالا درحال‌حاضر درحال چرخش است، سویه جهش‌یافته کروناست؛ ولی با این مشخصه که بر شدت عوارض آن اضافه یا کم نشده است.
وی توضیح داد: علائم بیماری ویروس جهش‌یافته کرونا تغییری نداشته است و صرفا بیماری عفونی‌تر است؛ چرا که تعداد بیشتری ویروس در بدن مبتلایان تکثیر شده است و این امر در مورد توانایی ویروس هوشمندی نظیر کرونا بدون تردید غیرقابل‌تصور نیست.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: به‌طورکلی و در نهایت نسخه‌های توانمند و جهش‌یافته ویروس‌ها در طبیعت ماندگار می‌شوند و این جهش‌ها باید به شکلی باشد که ویروس در طبیعت باقی بماند.
وی خاطرنشان کرد: ویروس کرونا مدام درحال چرخش میان میزبانان زنده خود است و بنا ندارد تمامی این میزبان را قربانی کند؛ چراکه همانند سایر ویروس‌ها هوشمند است و تمایل به بقا دارد؛ بنابراین تمامی افرادی که به کرونا مبتلا می‌شوند لزوما با عوارض شدید و یا مرگ‌ومیر روبه‌رو نمی‌شوند و به این شکل بقا و ماندگاری این ویروس در طبیعت تضمین می‌شود.
واعظ جلالی درباره افزایش ابتلای موارد کرونا در کودکان نیز توضیح داد: یکی از عمده‌ترین دلایل تغییر رفتار اجتماعی افراد جامعه است و اگر در بازه زمانی ادعا می‌شد کودکان دچار کرونا نمی‌شوند؛ کاملا اشتباه و باوری غلط بود، چراکه کودکان نیز همانند بزرگسالان به کرونا مبتلا می‌شوند و یکی از دلایل کاهش آمار آلودگی در کودکان صرفا به‌دلیل پایین بودن سطح تماس کودکان با ویروس بوده است.
وی تاکید کرد: با بالارفتن آمار مبتلایان شاهد افزایش آمار کودکان مبتلا به کرونا نیز هستیم و این موضوع با افزایش آمار مبتلایان و تنوع در پاسخ به بیماری ارتباط مستقیم دارد.
این ویروس‌شناس ادامه داد: پاسخ ایمنی می‌تواند یکی از مهم‌ترین فاکتورها در تعیین سرنوشت یک عفونت ویروسی باشد؛ به‌همین‌دلیل حتما ژنتیک افراد نیز اهمیت دارد.
وی گفت: یکی از مهم‌ترین مواردی که در مورد کرونا مطرح است همه‌گیری این ویروس در سطح جهانی است؛ به‌شکلی که نسل‌های این ویروس در گوشه گوشه دنیا با شباهت بسیار زیاد از نظر تنوع ژنتیکی، خصوصیات ساختمانی و نیز عوارض بیماری در بدن میزبان درحال چرخش است.
مشابهت ژنتیکی ویروس کرونا در سراسر دنیا
واعظ جلالی خاطرنشان کرد: غربالگری مبتلایان به ویروس کووید نشان از این دارد که ویروسی که به‌طورمثال در ووهان چین، فرانسه، ایران و یا در آمریکا درحال چرخش است، تقریبا با علائم و عوارض مشابه و بالاترین سطح تشابهات ژنتیکی، افراد را درگیر می‌کند.
وی درباره تولید واکسن و تلاش‌هایی که برای تولید واکسن انجام شده نیز توضیح داد: به‌طورکلی واکسن‌ها در این خانواده ویروسی می‌تواند ایمنی کوتاه‌مدت ایجاد کند و این موضوع که آنتی‌بادی‌ها تا چه میزان قدرت مهار ویروس را دارند، باید طبق مطالعات و نتایج تحقیقات مشخص شود.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، ایجاد ایمنی کوتاه‌مدت در کروناویروس‌ها توسط واکسن‌ها را یکی از احتمالات مطرح‌شده در زمینه تولید واکسن این بیماری دانست و خاطرنشان کرد: حتی ایجاد ایمنی کوتاه‌مدت در افراد نیز می‌تواند کاهش بار بیماری در سطح جامعه و در ادامه کاهش فشار کاری کادر بهداشت و درمان را درپی داشته باشد.
وی تاکید کرد: ایجاد و تولید واکسن برای بیمارانی که دچار نقص سیستم ایمنی هستند، می‌تواند راه‌حل مناسبی باشد.
واعظ جلالی با بیان اینکه تولید داروهای موثر مقابله با کروناویروس می‌تواند روزنه امیدی برای کاهش عوارض این ویروس باشد، خاطرنشان کرد: باتوجه به اینکه این ویروس از مولکول‌های زیادی برای ادامه بقای خود استفاده می‌کند، به‌نظر می‌رسد کشف و تولید داروی موثر برای مهار این مولکول‌ها و درمان مبتلایان موثرتر و دست‌یافتنی‌تر باشد.
وی با تاکید بر این که ویروس کووید-۱۹ برای بقای خود نیازمند رسیدن به تعادل لازم با میزبان خود در طبیعت است، خاطرنشان کرد: رفتار این ویروس در مقایسه با اعضای مشابه خانواده خود مثل ویروس سارس و یا مرس نشان می‌دهد آینده روشن و دقیقی را نمی‌توان برای چگونگی بقا یا ازبین‌رفتن کامل این ویروس پیش‌بینی کرد؛ چراکه نتیجه این تحقیقات نیازمند بررسی ابعاد مختلف زندگی ویروس کرونای جدید است و متاسفانه اطلاعات برای بررسی روند تکاملی ویروس اندک است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی توضیح داد: درحال‌حاضر بیشترین اولویت کادر بهداشت و درمان تشخیص به موقع بیماران مبتلا به کرونا و ارائه درمان مناسب است.
وی گفت: باید مطالعات تکاملی درباره تغییرات ویروس کرونا در بالاترین سطح انجام شود. به‌طورمثال مشخص شود ویروس بعد از چند بار تغییر و ابتلای موارد جدید دچار جهش می‌شود؟
واعظ جلالی از امیدواری برخی محققان و کارشناسان نسبت به ضعیف‌شدن کرونا همانند ویروس سارس و مرس خبر داد و افزود: به‌نظر می‌رسد رسیدن جامعه به سطح ایمنی بالا می‌تواند میزان چرخش ویروس را کاهش دهد.
تست‌های سرولوژی تعیین‌کننده مصونیت از بیماری نیست
وی ادامه داد: هنوز مطالعات دقیقی در مورد افرادی که برای بار دوم به کرونا مبتلا شده‌اند و یا اینکه چه عوارضی را تجربه کرده‌اند وجود ندارد. تست‌های سرولوژی به‌هیچ‌عنوان نمی‌تواند این اطمینان کامل را به افراد بدهد که در مقابل بیماری مصون هستند یا خیر.
این ویروس‌شناس تاکید کرد: هنوز در سراسر دنیا این مسئله که آنتی‌بادی‌های ضدویروسی به‌عنوان تله‌ای برای به‌دام‌انداختن ویروس به‌حساب بیاید، مورد تایید قطعی نیست. این موضوع که آیا می‌توان به نتایج آزمایش‌های کیت‌های تشخیصی بر پایه سرولوژی اکتفا کرد، نیازمند بررسی، مطالعه و شناخت زوایای مختلف این کروناویروس جدید است.
وی خاطرنشان کرد: ترسیم نقشه راه ایمنی در مقابل ویروس کرونا نیازمند بررسی دقیق‌تر و مطالعات بیشتر است.
واعظ جلالی درباره هوابردبودن ویروس کرونا نیز توضیح داد: برخی از دانشمندان سراسر دنیا مقالاتی را منتشر کرده‌اند که افراد مبتلا که در فضاهای سرپوشیده بوده‌اند، ویروس کرونا را به سایرین منتقل کرده‌اند؛ بنابراین از این تحقیقات این‌گونه برداشت می‌شود که در گام اول باید فاصله ایمنی به‌خصوص در فضاهای سرپوشیده به بیش از 5/1 متر برسد؛ ضمن اینکه احتمالا انتقال کرونا در فضاهای سرپوشیده از طریق هوا به بالاترین حد خود خواهد رسید.
نترسید، کرونا از پنجره وارد خانه نمی‌شود!
واعظ جلالی توضیح داد: تاکید بر هوابردبودن کرونا به این معنی نیست که رفتارهای وسواس‌گونه، اضطراب و ترس از ابتلا در مردم افزایش یابد. به‌طورمثال برخی از مردم ترس بازکردن در و پنجرهها را دارند. هوابردبودن ویروس به این معنی است که در فضاهای مسقف و سرپوشیده می‌تواند آلودگی اتفاق بیفتد و این هم به این دلیل است که جابه‌جایی و تعویض هوا وجود ندارد.
دریچه‌های متعدد کولر در یک ساختمان؛ بستری خطرناک برای انتشار آلودگی
وی درباره هواسازها و کولرهای گازی نیز گفت: کولرهای گازی می‌تواند در فضاهای سربسته منبع آلودگی باشد. همچنین هواسازهایی که دریچه‌های متعددی در یک ساختمان دارند و صرفا با مکش هوای اتاق‌ها و چرخش آن در محیط‌های مختلف، هوا را خنک می‌کنند نیز می‌تواند به‌راحتی آلودگی را منتشر کند؛ بنابراین بازبودن پنجرهها با هدف جریان یافتن هوای تازه ضرورت دارد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه در پایان هشدار داد: باید مطالب مربوط به بیماری از منابع و مراجع رسمی و علمی در دسترس مردم قرار گیرد و از ایجاد هرگونه ترس بی‌مورد و دامن‌زدن به شایعات درباره نحوه انتشار آلودگی در بین افراد بپرهیزیم. رعایت پروتکل‌های بهداشتی نظیر رعایت فاصله فیزیکی، استفاده از ماسک، شست‌وشوی مکرر دست‌ها و حضور نیافتن در محیط‌های شلوغ و همچنین رعایت شرایط قرنطینه درصورت ابتلا می‌تواند از مهم‌ترین راهبردهای کنترل این بیماری باشد.
منبع: ایرنا