درحالی‌که طی روزهای اخیر اخباری مبنی بر سرطانزابودن مالچ‌های نفتی استفاده شده برای مهار کانون‌های گردوغبار در کشور و اثبات آن توسط آزمایشگاه معتمد محیط‌زیست مطرح می‌شود، معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها می‌گوید: براساس اطلاعات سازمان جنگل‌ها مالچ‌های نفتی سرطان‌زا نیست، مگر آنکه تحقیقات و یافته‌های جدیدی وجود داشته باشد که ما از آن بی‌خبر باشیم.
مالچ‌پاشی برای تثبیت کانون‌های گردوغبار در کشور از آن دسته فعالیت‌هایی است که مدت‌ها است چالش‌هایی را بین فعالان و کارشناسان محیط‌زیست و دستگاه‌های دولتی ایجاد کرده است. هرچند که سازمان جنگل‌ها تاکید دارد که مالچ‌پاشی فقط در نقاطی بحرانی انجام می‌شود که امکان استقرار پوشش گیاهی در آن‌ها نیست و حتی در این بین با سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز هماهنگی‌های لازم صورت می‌گیرد اما بااین‌وجود هرازگاهی تصاویری از برخی خزندگان دفن‌شده زیر مالچ و یا مالچ‌پاشی در مناطقی که جزو کانون‌های بحرانی گردوغبار نیستند مانند بیت‌کوصر منتشر می‌شود.
طی روزهای اخیر طرح ادعایی مبنی بر سرطانزابودن مالچ‌های نفتی سبب شده است که نگرانی‌ها درباره استفاده از مالچ برای مهار کانون‌های گردوغبار دوچندان شود. شبنم قنواتی‌زاده -مدیر انجمن زیست‌محیطی دیده‌بان جلگه سبز خوزستان- پیش‌تر گفته بود که نمونه‌ای از مالچ نفتی استفاده شده در این استان به یکی از آزمایشگاه‌های متعمد سازمان محیط‌زیست ارجاع شده است. نتایج آزمایشگاه نشان می‌دهد که مالچ نفتی حاوی مقدار زیادی ترکیبات هیدروکربنی آروماتیک چند حلقه‌ای از جمله «بنزوآنتراسن» و «فنانترن» است که بسیار سمی و خطرناک هستند. آروماتیک حلقوی شامل گروه بزرگی از آلاینده‌های آلی هستند که خواص سرطان‌زایی و جهش‌زایی بالا در انسان دارد.
مالچ نفتی سرطان‌زا نیست مگر آنکه تحقیقات جدیدی وجود داشته باشد
این اظهارات درحالی مطرح شده است که سازمان جنگل‌ها می‌گوید آن‌ها را تایید نمی‌کند. پرویز گرشاسبی -معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها- به ایسنا می‌گوید: براساس اطلاعات و مستندات سازمان جنگل‌ها مالچ‌های نفتی سرطان‌زا نیست، مگر آنکه تحقیقات و یافته‌های جدیدی وجود داشته باشد که ما از آن بی‌خبر هستیم. به‌هرحال برای اثبات ادعای سرطانزابودن مالچ‌های نفتی لازم است افرادی که چنین موضوعی را مطرح کرده‌اند، مستندات و نتایج آزمایش‌های خود را برای ما ارسال کنند تا ما نیز آن‌ها را بررسی و درصورت اثبات، سیاست‌های خود را عوض کنیم.
مستندات آزمایش روی مالچ نفتی برای وزارت بهداشت ارسال می‌شود
ازسویی دیگر اما شبنم قنواتی‌زاده -مدیر انجمن زیست‌محیطی دیده‌بان جلگه سبز خوزستان تصریح می‌کند: فعالان، انجمن‌های محیط‌زیستی و اساتید دانشگاهی پیش از این بارها درباره تبعات و آثار سوء مالچ‌پاشی به سازمان جنگل‌ها و سازمان حفاظت محیط‌زیست هشدار داده بودند اما متاسفانه این هشدارها گوش شنوایی نداشت. ازاین‌رو ما این‌بار نتایج آزمایشاتی که روی مالچ نفتی توسط آزمایشگاه‌های معتمد سازمان حفاظت محیط‌زیست انجام شده و سرطانزابودن آن‌ها به اثبات رسیده است را برای وزارت بهداشت ارسال خواهیم کرد.
به گفته قنواتی‌زاده نسخه‌ای از این مستندات برای مجلس شورای اسلامی نیز ارسال شده است.
مالچ‌های نفتی که از آن‌ها در شن‌زارهای استان خوزستان استفاده می‌شود علاوه‌بر آسیب‌زدن به یک زیست‌بوم که دارای گونه‌های گیاهی و جانوری خاص خود است، به سلامت مردم نیز آسیب می‌زند. مدیر انجمن زیست‌محیطی دیده‌بان جلگه سبز خوزستان ضمن بیان این نکات اظهار می‌کند: اثبات خطرناک و سمی‌بودن مالچ‌های نفتی از طریق آزمایشگاه‌های معتمد سازمان محیط‌زیست برای ما کار بسیار دشواری بود و بیشتر آزمایشگاه‌ها نمی‌پذیرفتند که چنین کاری را انجام دهند.
بااین‌حال گرشاسبی -معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها- تاکید دارد که درحال‌حاضر مالچ‌پاشی نفتی تا حد زیادی متوقف شده است. او می‌گوید: ما تعهداتی برای مالچ‌پاشی براساس قانون بودجه سال ۹۸ داشتیم که بخش کمی از آن هنوز باقی مانده است و اکنون فقط در کانون‌های بحرانی که نزدیک به مناطق مسکونی نیستند -مانند جاده‌هایی که ریل قطار از آن عبور می‌کند و گاهی اوقات ماسه‌ها بادی مسیر را می‌بندند- مالچ‌پاشی به‌صورت محدود انجام می‌شود.
هدف ما برای بیابان‌زدایی در کشور استفاده از مالچ نیست
براساس آمار سازمان جنگل‌ها، عملیات بیابان‌زدایی در ۹ میلیون هکتار از عرصه‌های بیابانی کشور انجام شده که از این میزان در ۲۵۰ هزار هکتار عرصه بیابانی از مالچ استفاده شده است. معاون آبخیزداری، امور مراتع و بیابان سازمان جنگل‌ها ضمن بیان اینکه هدف ما برای بیابان‌زدایی در کشور استفاده از مالچ نیست، اظهار می‌کند: قسمت عمده فعالیت‌های ما برای جلوگیری از بیابان‌زایی حفاظت و قرق، احیای بیولوژیک و پخش روان‌آب است و در نهایت از مالچ در نقاطی استفاده می‌کنیم که هیچ‌یک از روش‌ها جوابگو نباشد.
هر چند که مدت‌ها است درمورد استفاده از مالچ‌های نفتی و آسیب آن به زیست‌بوم‌های بیابانی اظهاراتی مطرح می‌شود و اکنون نیز شبهاتی درباره آسیب‌زدن مالچ به سلامت انسان مطرح شده است اما بااین‌وجود گرشاسبی می‌گوید که مجلس درحال بررسی طرحی برای مالچ‌پاشی در عرصه‌های بیابانی کشور با بودجه‌ای حدود ۱۶۰ میلیارد تومان در سال ۹۹ است البته این طرح هنوز به‌طور رسمی به سازمان جنگل‌ها ابلاغ نشده است و درحال بررسی است.
منبع: خبرگزاری ایسنا